medewerkers bedrijfsovername

Bedrijfsovername en medewerkers

Kennis Artikelen Arbeidsrecht Ondernemingsrecht

Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd en is wellicht niet meer (volledig) actueel.

Wanneer er sprake is van een bedrijfsovername, zijn er veel belangen die spelen. Dat zijn zowel de belangen van de verkopende partij, als de belangen van de koper. Ook zijn er bij een bedrijfsovername vaak medewerkers betrokken.

In dit artikel bekijken we de rechten en plichten van de medewerkers bij een bedrijfsovername. Blijven ze gewoon in dienst? Moeten ze een nieuwe arbeidsovereenkomst tekenen? Mag er bijvoorbeeld een lager loon worden afgesproken na een bedrijfsovername? Mogen er verdere veranderingen in het bedrijf worden doorgevoerd?

Bedrijfsovername en medewerkers

Er zijn een aantal manieren waarop een bedrijfsovername kan plaatsvinden, elk met hun eigen gevolgen voor medewerkers. Mogelijkheden:

  • Een aandelenovername/aandelenfusie, waarbij de ene partij de aandelen van de aandeelhouders van de andere partij overneemt. Uiteraard is een dergelijke bedrijfsovername enkel mogelijk wanneer het om de overname van een bv of nv gaat.
    • Werknemers gaan automatisch mee over naar de nieuwe eigenaar. Ze zijn in dienst van de rechtspersoon en blijven daar ook in dienst: voor hen verandert niets.
  • Een bedrijfsovername/fusie (ook wel ‘activa-passiva’-transactie genoemd), waarbij enkel de inhoud van de onderneming wordt overgenomen (bijvoorbeeld de overname van machines, het klantenbestand, de handelsnaam en de voorraden). Bij een bedrijfsovername van een eenmanszaak of vof is altijd sprake van een bedrijfsfusie. Een dergelijke bedrijfsovername kan vaak worden aangemerkt als overgang van onderneming.
    • Is er sprake van een bedrijfsovername die wordt gekwalificeerd als overgang van onderneming, dan krijgen de medewerkers dezelfde rechten bij de nieuwe werkgever als die ze reeds hadden bij de oude werkgever.
  • Een bedrijfsovername (overname van activa) na faillissement, waarbij ook enkel de inhoud van het bedrijf wordt overgenomen, maar dat wel pas na faillissement gebeurt.
    • De voordelen die werknemers hebben met betrekking tot een bedrijfsovername die wordt aangemerkt als een overgang van onderneming, hebben ze niet wanneer de bedrijfsovername pas na faillissement plaatsvindt. Werknemers mogen bij de bedrijfsovername mee worden overgenomen, maar dat is niet verplicht. Wel zal een curator vaak voorkeur hebben voor een overnemende partij die (veel) werkgelegenheid behoudt.
  • Een juridische fusie, waarbij bedrijven A en B samensmelten tot C. De juridische fusie is niet mogelijk bij de eenmanszaak of de vof. Voor medewerkers verandert er niets bij deze vorm van bedrijfsovername: zij blijven gewoon in dienst (en zijn nu in dienst van C).

Het moge duidelijk zijn dat werknemers bij een bedrijfsovername zonder faillissement het meeste risico lopen bij een ‘enkele’ bedrijfsovername (optie 2), dus een activa-passiva-transactie. Wordt die immers niet gekwalificeerd als ‘overgang van onderneming’, dan hoeven de werknemers niet mee te worden overgenomen. Om die reden zullen we voor de rest van dit artikel de activa-passiva-transactie verder bekijken.

Wanneer is er sprake van een overgang van onderneming bij een bedrijfsovername?

Zoals hierboven is beschreven, hoeven medewerkers bij de bedrijfsovername die een activa-passiva-transactie is niet altijd te worden overgenomen. Dat hoeft enkel indien er sprake is van overgang van onderneming.

Een bedrijfsovername kwalificeert als een overgang van onderneming indien:

  • Er sprake is van een overgang van bedrijf(sonderdelen);
  • Die overgang gebeurt doormiddel van een fusie, splitsing of overeenkomst;
  • Hetgeen wordt overgenomen een economische eenheid is;
  • Die economische eenheid haar identiteit behoudt na de overgang (en dus niet geheel wordt opgeknipt en gewijzigd).

Bij een totale bedrijfsovername is het vaak al snel duidelijk dat er ook sprake is van overgang van onderneming, maar juist bij gedeeltelijke bedrijfsovernames ontstaan de problemen. Is het bijvoorbeeld voldoende wanneer enkel de klanten en de bedrijfsauto’s worden overgenomen, maar het pand, de (andere) medewerkers, de voorraden en het management niet?

Of er sprake is van overgang van onderneming bij een bedrijfsovername zal altijd afhangen van de specifieke omstandigheden van het geval. Het is daarom raadzaam om altijd een jurist te raadplegen bij een bedrijfsovername, zodat u achteraf niet voor verrassingen komt te staan.

Arbeidsovereenkomst medewerker blijft in stand na bedrijfsovername

Wanneer de bedrijfsovername (activa-passiva-transactie) wordt gekwalificeerd als overgang van onderneming, wil dat zeggen dat de medewerker van rechtswege mee over wordt genomen. Hij behoudt daarbij alle rechten en plichten die hij voorheen had. De werknemer mag overigens kiezen om niet mee te gaan met de bedrijfsovername, in dat geval komt zijn arbeidsovereenkomst ten einde.

Er hoeft juridisch gezien geen nieuwe arbeidsovereenkomst te worden getekend, al zal dat vaak wel gebeuren om een en ander ‘officieel’ te maken. Van belang is dan, dat die nieuwe arbeidsovereenkomst geen verslechterde arbeidsvoorwaarden mag inhouden: de werknemer behoudt zijn eigen arbeidsvoorwaarden. Dat wil zeggen: hij behoudt zijn eigen salaris, verlofdagen, bonussen, arbeidsjaren (van belang bij later ontslag) et cetera.

Veel werkgevers vinden bij een bedrijfsovername echter, dat de overgenomen medewerkers hetzelfde moeten worden behandeld als de reeds zittende medewerkers. Dat mag, zolang de overgenomen werknemers maar niet achteruit gaan qua arbeidsvoorwaarden (en dus kan het enkel als de zittende medewerkers vooruit gaan). Een ‘uitruil’ van arbeidsvoorwaarden is in beginsel niet toegestaan bij een bedrijfsovername die als overgang van onderneming moet worden aangemerkt.

Overigens kan de medewerker na een bedrijfsovername zijn oude werkgever nog gedurende een jaar aansprakelijk stellen voor de correcte naleving van de arbeidsovereenkomst.

Wijzigingen voor medewerkers bij bedrijfsovername soms toch mogelijk

Wil dat zeggen dat er geen wijzigingen plaats mogen vinden voor medewerkers die door een bedrijfsovername bij een andere werkgever in dienst komen? Nee: alle rechten en plichten gaan over. Die plichten bestaan niet enkel uit het uitvoeren van arbeid, maar ook uit het uitvoeren van redelijke instructies van de werkgever én in het handelen in het kader van het goed werknemerschap.

Het eerste wil zeggen dat de werkgever allerhande instructies mag geven die de arbeidsvoorwaarden niet raken. Hij mag de werknemers bijvoorbeeld instrueren om niet meer op een pc, maar op een Macbook de werkzaamheden uit te voeren. De werkgever heeft daarmee een redelijk grote vrijheid voor wat betreft het indelen van het werk.

Daarnaast mag de werkgever in sommige gevallen tornen aan de arbeidsvoorwaarden nadat de bedrijfsovername heeft plaatsgevonden. Dit kan gebeuren door een redelijk aanbod te doen, dat de werknemer niet mag weigeren wegens het goed werknemerschap.

Dergelijke wijzigingen voor medewerkers die bij een bedrijfsovername zijn betrokken komen erg nauw en moeten altijd voor elke wijziging apart worden bekeken. Het is vrijwel niet mogelijk om een algemene regel te geven voor wat wél en wat niet mag na een bedrijfsovername. Is er sprake van een wijziging na de bedrijfsovername, dan is het verstandig om de hulp van een jurist in te roepen om te bekijken of een dergelijke wijziging acceptabel is.

Ontslag medewerker na bedrijfsovername

Na een bedrijfsovername komt het regelmatig voor dat werknemers ontslagen moeten worden. Vaak is een bedrijfsovername immers een manier om efficiënter te werken en ‘synergie’ te creëren, waardoor medewerkerskosten weggestreept kunnen worden. Een dergelijk ontslag kan gebeuren op de normale manieren voor ontslag.

Zoals gezegd, nemen overgenomen medewerkers bij de bedrijfsovername hun dienstjaren mee. Een ontslag wegens bedrijfseconomische redenen treft de reeds zittende medewerkers dus meestal net zo erg als de overgenomen medewerkers.

Krijgt u als medewerker ontslag wegens bedrijfseconomische redenen na een bedrijfsovername, dan is het toch altijd een goed idee om een jurist in te schakelen om te bekijken of het ontslag terecht is en wat u ertegen kunt doen.

Bedrijfsovername en medewerkers – Conclusie

Een bedrijfsovername kan op een aantal verschillende manieren plaatsvinden. Juridisch is de ‘bedrijfsfusie’ (ook wel ‘bedrijfsovername’ of ‘activa-passiva-transactie’ genoemd) de meest risicovolle voor werknemers. Wordt deze bedrijfsovername namelijk niet gezien als een overgang van onderneming, dan kan dat voor medewerkers tot gevolg hebben dat ze achterblijven in een vrijwel lege huls (waarna ontslag zal volgen).

Ook wanneer er wél sprake is van overgang van onderneming, zijn er nog veel aandachtspunten voor medewerkers. Zo moeten rechten en plichten weliswaar worden overgenomen, maar dat wil niet zeggen dat er niet uiteindelijk toch een wijziging van arbeidsvoorwaarden of ontslag kan plaatsvinden.

Bedrijfsovername is voor medewerkers een hectische tijd. Het is daarom verstandig om een jurist te raadplegen zodra u weet van de bedrijfsovername en zeker zodra u andere arbeidsvoorwaarden krijgt of wanneer u vreest voor ontslag in aanmerking te komen.

Auteur

mr. B.G.N. (Bart) Gubbels

N.b. Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd. De informatie kan verouderd zijn.

DISCLAIMER: De informatie op deze website is enkel bestemd voor algemene informatiedoeleinden en dient niet gezien te worden als juridisch advies voor een specifieke situatie. Hoewel de verstrekte informatie met de grootst mogelijke zorgvuldigheid door ons is samengesteld kan het zo zijn dat de informatie niet compleet, niet actueel, niet juist en/of niet accuraat is op het moment van raadpleging. Het is dan ook, o.a. vanwege de gecompliceerde en veranderlijke aard van wet- en regelgeving, niet zeker dat de informatie toepasbaar is in uw situatie. Wij raden u dan ook aan contact op te nemen met een jurist voordat u handelt of beslist. Wet & Recht, de maker en aan deze website gelieerde personen sluiten elke aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie op deze site uit en kunnen niet aansprakelijk worden gesteld hiervoor. Zie ook onze uitgebreide disclaimer.