Dat zware misdrijven als diefstal, verkrachting en afpersing strafbaar zijn weten veel mensen wel. Het onderwerp van dit artikel, eenvoudige belediging (hierna tevens gewoon ‘belediging’ genoemd), wordt meestal echter gezien als iets dat enkel niet netjes is. Toch is dat niet alles: belediging kan tevens strafbaar zijn.
In dit artikel komt naar voren hoe de wetgever over belediging denkt, welke straf er voor belediging gegeven kan worden en hoe het zit met poging tot belediging en recidive.
Belediging
Belediging wordt door de wet grofweg gesplitst in een aantal verschillende delicten: smaad, laster en eenvoudige belediging. Dit artikel gaat over de eenvoudige belediging, of simpelweg ‘belediging’.
Volgens de wet is eenvoudige belediging elke opzettelijke belediging die niet smaad of smaadschrift (smaad door geschriften of afbeeldingen) is. Eenvoudige belediging kan ook gebeuren door middel van geschriften of afbeeldingen.
Belediging wordt overigens niet altijd vervolgd: daarvoor moet degene die wordt beledigd meestal eerst aangifte doen. Belediging is een zogenaamd ‘klachtdelict’. Vaak zal belediging daardoor niet worden bestraft.
Ook is het doen van gedragingen die ertoe strekken een oordeel te geven over de behartiging van openbare belangen niet strafbaar als belediging. Die gedragingen of uitingen mogen echter niet erop gericht zijn ook in een ander opzicht beledigend te zijn en mogen niet zwaarder zijn dan nodig.
De hoogte van de straf voor belediging
Belediging wordt normaal gesproken enkel bestraft indien er aangifte is gedaan. De maximumstraf die de rechter kan opleggen is drie maanden gevangenisstraf of een geldboete van de tweede categorie (3.900 euro).
De uiteindelijke gevangenisstraf of geldboete zal afhangen van de ernst van het gepleegde delict. Zo zullen beledigingen die discriminerend zijn of samenhangen met een sportevenement zwaarder worden bestraft dan de gemiddelde belediging. Ook in het geval van agressie in het verkeer zal een hogere straf worden geëist.
Voor meer informatie kan worden gekeken in het algemene artikel over straffen.
Strafverzwarende omstandigheden bij belediging
Zoals hierboven al werd beschreven, werken sommige omstandigheden strafverzwarend. Dit kan tot gevolg hebben dat het Openbaar Ministerie een hogere straf eist (en de rechter vaak in die gevallen ook een hogere straf oplegt) of dat de maximumstraf die de rechter kan opleggen wordt verhoogd.
Voor de geëiste straf is in de paragraaf hierboven hierboven al aangegeven wat straf(eis)verzwarend werkt. Voor deze maximum gevangenisstraf gelden de volgende regels:
- (Eenvoudige) belediging: 3 maanden;
- Belediging van het openbaar gezag of van een ambtenaar in functie: 4 maanden;
- Belediging van een bevriend staatshoofd: 2 jaar;
- Belediging van de koning(in): 5 jaar.
Poging tot belediging
Poging tot belediging levert een maximumstraf op van 2/3 van de normale maximumstraf. Net als poging tot bedreiging, is poging tot belediging wellicht moeilijk voor te stellen.
Bij poging tot belediging kan gedacht worden aan situaties waar iemand een belediging heeft geuit, maar de belediging het slachtoffer niet heeft bereikt of de belediging niet als belediging werd opgevat. Beide gevallen zouden strafbaar kunnen zijn, maar aangezien belediging normaal gesproken een klachtdelict is, is het in een dergelijk geval niet waarschijnlijk dat het ‘slachtoffer’ aangifte zou doen. Zonder aangifte vindt er bij belediging geen vervolging plaats.
Meer informatie over ‘gewone’ poging en de ondeugdelijke poging is te vinden in het algemene artikel over poging tot.
Recidive: meerdere malen iemand beledigen
Wanneer iemand er een gewoonte van maakt om mensen te beledigen (en die er aangifte van doen), kan hij rekenen op een hogere straf.
Dit is het geval wanneer iemand zich voor de rechter moet verantwoorden voor een aantal verschillende beledigingen. De rechter zal rekening houden met het feit dat iemand meerdere malen het feit heeft gepleegd. Daarnaast kan het zo zijn dat de maximumstraf met 1/3 wordt verhoogd doordat elke belediging apart is geuit en niet in één voortgezette handeling.
Ook als iemand al eerder is veroordeeld zal de straf hoger zijn: de rechter houdt rekening met het feit dat iemand kennelijk niets heeft geleerd van de eerste veroordeling én zal een eventuele voorwaardelijke straf omzetten in een onvoorwaardelijke straf. Daarnaast is de maximumstraf voor belediging hoger als iemand er al eerder voor is veroordeeld: bij recidive binnen vijf jaar wordt het maximum met 1/3 verhoogd.
Belediging – Conclusie
Eenvoudige belediging is elke opzettelijke belediging die niet smaad of smaadschrift is. Voordat iemand hiervoor vervolgd wordt moet het slachtoffer wel aangifte doen: meestal zal belediging dan ook onbestraft blijven. Wanneer er wel strafbaarheid is, zal de straf onder andere hoger zijn in het geval van discriminerende uitlatingen, belediging van een ambtenaar in functie en in het geval van recidive.
De normale maximumstraf voor belediging is 3 maanden gevangenisstraf, maar ook deze kan verhoogd worden. Vooral op het beledigen van bevriende staatshoofden en de eigen koning(in) staan hoge maximumstraffen.
Wordt u beschuldigd van belediging of bent u beledigd geworden en wilt u daar iets tegen doen (het stoppen van de belediging, vorderen smartengeld), neem dan contact op met een jurist om te bekijken wat de mogelijkheden zijn.