Overheidsinstanties als gemeenten en provincies zullen bepaalde zaken willen beslissen om zo hun beleid te kunnen vaststellen en te kunnen uitvoeren. Dit soort beslissingen worden besluiten genoemd.
In dit artikel komt aan de orde wat een besluit precies is, welke regels in acht moeten worden genomen bij voorbereiding van een besluit, wat de verdere regels voor besluitvorming zijn, hoe het besluit moet worden toegelicht of gemotiveerd en hoe het besluit bekend gemaakt moet worden.
Besluit
Een besluit is een schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan (officieel elk orgaan dat krachtens publiekrecht is ingesteld of dat enig openbaar gezag heeft). Deze schriftelijke beslissing moet een publiekrechtelijke rechtshandeling inhouden.
Het gaat te ver voor dit artikel om dat precies uit te leggen, maar het komt erop neer dat het overgrote deel van de schriftelijke beslissingen die voor de burger van belang zijn (en die dus door een bestuursorgaan worden genomen) een besluit zijn. Ook een ‘beschikking‘ van een bestuursorgaan is een besluit.
Een besluit kan van alles zijn: een besluit tot het weigeren van een bijstandsuitkering (dit is een beschikking en dus een besluit) tot een besluit voor het vaststellen van een bestemmingsplan. Een besluit kan worden genomen uit initiatief van de overheid zelf, maar ook op aanvraag van een burger.
Het nemen van een besluit is een proces waarbij aan een flink aantal regels voldaan moet worden. Hierna worden enkel de hoofdregels benoemd.
Voorbereiding van een besluit
Wanneer een besluit moet worden genomen, geeft de Algemene Wet Bestuursrecht aan dat het bestuursorgaan niet zomaar iets kan beslissen. Het bestuursorgaan moet de beslissing zorgvuldig voorbereiden.
Zo moet het bestuursorgaan voor het nemen van het besluit eerst de nodige kennis omtrent de relevante feiten en de af te wegen belangen vergaren. Ook het horen van belanghebbenden dient datzelfde doel, net als de mogelijkheid om advies te vragen van deskundigen.
Daarnaast is er een plicht tot het voldoende geven van informatie aan de bij het besluit betrokken partijen. Het bestuursorgaan moet correct en behulpzaam met de burger omgaan, ook in het voorbereidingsproces van een besluit (het beginsel van ‘fair play’: openheid, eerlijkheid en royaliteit). Ten slotte moet een burger worden gewaarschuwd wanneer een besluit waarschijnlijk negatief voor hem gaat uitpakken.
Regels voor besluitvorming
Wanneer er een aanvraag voor een besluit is gedaan, zal er binnen een redelijke termijn beslist moeten worden. Wat die termijn is kan per geval verschillen.
Het besluit moet zorgvuldig en deugdelijk tot stand zijn gekomen. De belangen van alle partijen moeten tegen elkaar worden afgewogen. Daarbij mogen de nadelige gevolgen voor belanghebbenden niet onevenredig groot zijn in verhouding tot de met het besluit te dienen doelen.
Motivering besluit
Wanneer een besluit genomen is, moet het deugdelijk gemotiveerd worden. Waarom is het besluit genomen, op welke gronden en welke afwegingen zijn gemaakt? Die motivatie moet navolgbaar en logisch zijn. Eventueel reeds bekende bezwaren moeten worden meegenomen in deze motivering.
Het motiveren van een besluit is overigens niet altijd nodig: soms kan een aanvraag voor een besluit vereenvoudigd worden afgewezen (hetwelk ook een besluit op zichzelf is). Dat gebeurt wanneer iemand voor de tweede keer een aanvraag voor een besluit indient, maar er geen nieuwe feiten zijn.
Inhoud besluit
Wanneer het besluit is genomen, moet de inhoud daarvan ook daadwerkelijk juist en eerlijk zijn. Zo moeten gelijke gevallen gelijk behandeld worden en moeten, zoals eerder reeds gezegd, de belangen van alle partijen tegen elkaar worden afgewogen. Er moet een redelijke belangafweging plaatsvinden.
Daarnaast geldt het ‘vertrouwensbeginsel’ bij het nemen van besluiten. Dat houdt kortweg gezegd in dat burgers mogen vertrouwen op eerdere uitlatingen of gewekte verwachtingen van het bestuursorgaan (uiteraard in redelijkheid). Het bestuursorgaan is verplicht om het gewekte vertrouwen te honoreren met het besluit. Wanneer er derden in het spel zijn die daardoor geschaad zouden kunnen worden, moet er weer een redelijk afweging plaatsvinden. Soms wordt het vertrouwen dan niet gehonoreerd, maar kan bijvoorbeeld wel schadevergoeding worden toegekend aan iemand die al heeft gehandeld op basis van het vertrouwen.
Bekendmaking besluit
Wanneer het besluit is genomen, moet het nog aan de (betrokken) burgers bekend gemaakt worden. Dat moet op een manier worden gedaan waarop zij daar kennis van kunnen nemen en kunnen zien hoe hun rechten en plichten veranderen. Ook de motivering van het besluit moet bekend worden gemaakt.
De bekendmaking moet worden gedaan aan de aanvrager en mededeling moet worden gedaan aan belanghebbenden. Bekendmaking kan geschieden door het opnemen van het besluit in een van overheidswege uitgegeven dagblad, nieuwsblad of huis-aan-huis-blad. Ook digitale bekendmaking is mogelijk, zolang dat in een van overheidswege uitgegeven blad gebeurt.
Niet eens met het besluit?
Wanneer er een besluit (of een beschikking) wordt genomen waarmee u het niet eens bent om welke reden dan ook, is er meestal de mogelijkheid om bezwaar aan te tekenen. Kan dat niet, dan is het mogelijk dat er administratief beroep of beroep bij de rechter mogelijk is.
Voor meer informatie, lees verder in het artikel over bezwaar, administratief beroep en beroep bij de rechter.
Conclusie – Besluit
Een besluit is een schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan die een publiekrechtelijke rechtshandeling inhoudt. Er zijn regels omtrent de voorbereiding, het nemen, het motiveren en het bekendmaken van een besluit. In dit artikel zijn enkel de algemene regels met betrekking tot besluiten opgenomen. Meer specifieke regels zijn afhankelijk van de omstandigheden van het geval.
Is er een besluit genomen waar u het niet mee eens bent, is een aanvraag tot een besluit afgewezen of heeft u op een andere manier een probleem met een bestuursorgaan? Het kan in een dergelijk geval verstandig zijn om een jurist in te schakelen. Doe dit dan zo snel mogelijk, aangezien er anders termijnen kunnen verstrijken waardoor geen bezwaar- of beroepschriften meer ingediend kunnen worden.
