Wanneer er een overeenkomst wordt gesloten, willen alle betrokken partijen graag dat die wordt nagekomen. Logisch, want ze hebben erop gerekend en zijn er (zeker indien het ondernemingen zijn) vaak van afhankelijk. Komt iemand zijn overeenkomst niet na, dan kan het gevolg daarvan zijn dat een contractuele boete verschuldigd wordt.
Dit artikel gaat over de contractueel afgesproken boete (ook wel eens ‘boetebeding’ genoemd). We bekijken wat een contractuele boete is, wanneer hij gebruikt wordt en hoe het zit met schadevergoeding naast de boete.
Contractuele boete
Een contractuele boete wordt vooraf in een overeenkomt vastgelegd. Komt een van de partijen zijn verplichtingen uit de overeenkomst niet na, dan krijgt de ander daardoor automatisch het recht om de boete op te eisen.
Hoewel natuurlijk in principe ook de mogelijkheid van schadevergoeding open staat voor de schuldeiser, heeft de contractuele boete één groot voordeel: de schuldeiser hoeft niet te bewijzen dat hij schade heeft geleden en hoeveel dat precies is. Dat scheelt, want dat is in veel gevallen heel slecht mogelijk.
De contractuele boete komen we onder meer tegen in het arbeidsrecht in de vorm van een boetebeding, maar ook in ‘gewone’ handelsovereenkomsten wordt regelmatig een contractuele boete afgesproken.
Contractuele boete – voorwaarden
Er zijn wettelijk gezien niet veel voorwaarden voor de contractuele boete. De wet zegt simpelweg dat een boetebeding/contractuele boete elk beding is, dat regelt dat wanneer de schuldenaar in zijn verbintenis tekortschiet, hij een geldsom of andere prestatie moet voldoen.
Het maakt daarbij niets uit of de boete is overeengekomen ter vergoeding van schade of als pressiemiddel om de overeenkomst na te komen.
Inroepen boetebeding
Zodra de schuldenaar zijn verbintenis niet nakomt, moet eerst een aanmaning of andersoortige voorafgaande verklaring plaatsvinden, net zoals bij de vordering tot schadevergoeding.
Daarna kan nakoming van het boetebeding worden gevorderd. Wanneer er echter sprake is van overmacht (dat wil zeggen: de tekortkoming in de nakoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend), is het inroepen van de contractuele boete niet mogelijk.
Het is niet mogelijk om én het boetebeding in te roepen én nakoming van de overeenkomst te eisen. Wordt het boetebeding ingeroepen, dan is nakoming geen mogelijkheid meer.
Tevens is het niet mogelijk om de contractuele boete te vorderen in combinatie met een vordering tot schadevergoeding op grond van de wet. Wordt de boete ingevorderd, dan is een vordering tot het betalen van wettelijke schadevergoeding niet meer mogelijk.
Wat wél mogelijk is, is het vorderen van een aanvullende schadevergoeding naast het bedrag van de contractuele boete. Uiteraard moet dat wel door de billijkheid worden ingegeven, dus deze mogelijkheid is er niet altijd.
Ongeldigheid en matiging contractuele boete
De contractuele boete kan ongeldig zijn. Dit kan vanwege verschillende redenen zo zijn. Een van de belangrijkste redenen voor ongeldigheid van de contractuele boete bestaat wanneer hij in de algemene voorwaarden staat en onredelijk bezwarend is.
Daarnaast is het mogelijk om een geldige contractuele boete door de rechter te laten verlagen (‘matigen’). Dat kan indien het niet eerlijk zou zijn om die boete gewoon door te voeren. De rechter kan echter niet minder toekennen dan dat er op grond van een vordering tot schadevergoeding op grond van de wet zou kunnen worden toegewezen. Het is niet mogelijk om deze regel contractueel buiten spel te zetten.
Contractuele boete – Conclusie
In veel overeenkomsten wordt een contractuele boete opgenomen, om er zeker van te zijn dat de verplichtingen uit de overeenkomst ook daadwerkelijk worden nagekomen. Worden die verplichting niet nagekomen dan is (na aanmaning) de boete verschuldigd. Zoals hierboven te zien is, zijn er een aantal uitzonderingen waarmee onder de contractuele boete uit kan worden gekomen.
Mocht u een probleem hebben rondom een contractuele boete, dan is het een goed idee om een jurist in te schakelen. Hij kan kijken of de contractuele boete terecht kan worden ingeroepen en of er nog manieren zijn om er onderuit te komen.
