cooperatie

Coöperatie

Kennis Artikelen Ondernemingsrecht

Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd en is wellicht niet meer (volledig) actueel.

De coöperatie is een rechtsvorm die veel minder vaak voorkomt dan bijvoorbeeld de eenmanszaak of de bv. Toch zijn een aantal bekende bedrijven opgericht als coöperatie, denk daarbij aan verzekeraar Univé, zuivelproducent FrieslandCampina en aan de Rabobank. De coöperatie neemt dus een belangrijke plaats in het ondernemingsrecht. Dit artikel draait om de vragen: Wat is een coöperatie precies? Hoe wordt de coöperatie opgericht? Is het structuurregime van toepassing? Is de coöperatie een alternatief voor een bv of nv?

Coöperatie

De coöperatie is een bij notariële akte als coöperatie opgerichte vereniging. De coöperatie wordt dus opgericht bij de notaris. Een coöperatie wordt opgericht om met samenwerking (coöperatief) van de leden in bepaalde stoffelijke behoeften te voorzien door het sluiten van overeenkomsten met die leden. Denk hierbij aan een aantal boeren die samen een zuivelfabriek oprichten als coöperatie om zo hun melk te kunnen verwerken: de boeren hebben daarbij dan een overeenkomst met de coöperatie dat die hun melk afneemt en dat zij melk leveren.

Omdat de coöperatie als basis de vereniging heeft, zijn ook vrijwel alle wettelijke bepalingen over de vereniging van toepassing op de coöperatie. De coöperatie heeft net als de vereniging leden. Het grootste verschil met de vereniging is echter dat de coöperatie wél winst onder haar leden mag verdelen en de vereniging niet. De coöperatie is dan ook een geschikte ondernemingsvorm en de vereniging niet.

Naamgeving coöperatie en aansprakelijkheid (U.A. – B.A. – W.A.)

De coöperatie moet tevens verplicht het woord ‘coöperatief’ in haar naam hebben. Bedrijven die geen coöperatie zijn is het verboden om deze term te gebruiken. Elke coöperatie kan eventueel via de rechter vorderen dat het onrechtmatig gebruik van de term gestaakt wordt.

Daarnaast kan de coöperatie voor haar leden of oud-leden aansprakelijkheid voor een tekort uitsluiten, beperken of aanvaarden. Daarvoor plaatst de coöperatie de volgende afkortingen achter haar naam: U.A. (uitsluiting van aansprakelijkheid), B.A. (beperkte aansprakelijkheid) of W.A. (wettelijke aansprakelijkheid). Behalve in reclames (en in telegrammen) moeten de coöperaties deze volledige naam voeren. De Rabobank heet bijvoorbeeld officieel de “Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A.”.

Oprichting coöperatie

De oprichting van een coöperatie komt overeen met de oprichting van een vereniging. Zoals al eerder werd aangegeven wordt de coöperatie opgericht bij de notaris, bij notariële akte. Die akte moet ook de statuten van de coöperatie bevatten. Daarin moeten onder andere naam, zetel en doel worden genoemd. De oprichting gebeurt door minimaal twee oprichters.

Ook moeten de verplichtingen van de leden tegenover de coöperatie worden aangeduid, moet de wijze van het bijeenroepen van de algemene vergadering (van leden) worden opgenomen en moet de wijze van ontslag en benoeming van bestuurders worden vastgelegd.

Ten slotte moet de coöperatie in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel worden ingeschreven. Wordt dat niet gedaan, dan levert dat hoofdelijke aansprakelijkheid van de bestuurders op voor de rechtshandelingen die zij verrichten in naam van de coöperatie.

Bevoegdhedenverdeling coöperatie

De bevoegdhedenverdeling bij de coöperatie is eigenlijk hetzelfde geregeld als bij de vereniging. Het bestuur is verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken, de ledenvergadering heeft alle bevoegdheden die niet aan het bestuur of andere organen toekomen.

Het bestuur wordt gekozen door de ledenvergadering, waarbij elk lid in beginsel één stem heeft. Dit is een verschil met de bv en de nv, waar stemrechten in beginsel samenhangen met de grootte van de deelneming in het kapitaal: hoe meer aandelen, hoe meer stemmen.

Coöperatie en structuurregime

Uit de statuten van de coöperatie kan blijken dat er een raad van commissarissen wordt ingesteld. Dit kan echter ook het gevolg zijn van een wettelijke verplichting waardoor het structuurregime van toepassing is. De coöperatie valt dan onder dezelfde regels als de structuurvennootschap.

Het structuurregime is van toepassing wanneer er drie achtereenvolgende jaren een geplaatst kapitaal van meer dan 16 miljoen (inclusief reserves) op de balans staat, er een ondernemingsraad is ingesteld en er ten minste 100 werknemers in Nederland werken.

Wanneer het structuurregime van toepassing is, moet een raad van commissarissen benoemd worden. Deze heeft het controleren van het bestuur als taak. Bepaalde belangrijke bestuursbesluiten moeten door de raad van commissarissen goedgekeurd worden. Daarnaast mag de raad van commissarissen in beginsel ook bestuurders benoemen en schorsen. Commissarissen zelf worden op voordracht van de raad van commissarissen benoemd door de ledenvergadering.

Voor meer informatie over dit onderwerp kan worden gekeken in het artikel over de structuurvennootschap.

Een coöperatie of een bv/nv?

Zowel de coöperatie als de bv en de nv kunnen worden gebruikt om een onderneming te drijven. Bij de coöperatie zegt de naam al dat er sprake is van samenwerking (‘coöperatie’), maar ook bij de bv en de nv kan daarvan sprake zijn: er kunnen immers verschillende aandeelhouders in een dergelijke rechtsvorm zijn. Ook het feit dat de bv/nv beperkte aansprakelijkheid hebben is hetzelfde bij de coöperatie, al moet daar voor de U.A.-variant worden gekozen. Ondanks deze overeenkomsten heeft de coöperatie een aantal specifieke voordelen en nadelen ten opzichte van de bv en de nv.

De voornaamste reden om voor de coöperatie te kiezen is de vrijheid die er is om de onderneming vorm te geven. De bv en de nv kennen veel dwingendrechtelijke bepalingen waarvan niet afgeweken kan worden. De coöperatie heeft aanzienlijk minder dwingendrechtelijke bepalingen en kan dus veel verder zelf worden vormgeven. Daarnaast is het meestal gemakkelijker om toe en uit te treden uit de coöperatie dan dat dit is bij de bv of nv (door het (ver)kopen van aandelen). Ten slotte heeft de coöperatie bepaalde fiscale voordelen.

Het kiezen voor een coöperatie in plaats van voor een bv of nv is niet altijd de juiste beslissing. De coöperatie heeft namelijk ook nadelen ten opzichte van de bv of de nv. De coöperatie moet bijvoorbeeld overeenkomsten met zijn leden sluiten, terwijl dit bij de bv/nv niet hoeft. De coöperatie moet met minimaal twee partijen worden opgericht, de bv/nv kan alleen worden opgericht. De algemene vergadering (van leden) bij de coöperatie heeft in beginsel slechts één stem per lid, terwijl de algemene vergadering (van aandeelhouders) bij de bv/nv in beginsel stemrechten heeft naar rato van het aantal aandelen.

Zoals te zien is, is de coöperatie een alternatief voor de bv/nv. De keuze voor de coöperatie zal echter afhangen van de eigen voorkeur van de oprichters, die zowel juridische als fiscale motieven mee zullen moeten nemen in hun beslissing.

Coöperatie – Conclusie

De coöperatie is een vereniging die is opgericht als coöperatie. Als gevolg daarvan heeft de coöperatie geen aandeelhouders, maar leden. Vrijwel alle andere regels die van toepassing zijn op de vereniging zijn ook van toepassing op de coöperatie. De coöperatie onderscheidt zich van de vereniging in het feit dat er wél winstuitkeringen mogen worden gedaan aan leden. Dat maakt de coöperatie een rechtsvorm die geschikt is om een onderneming te drijven.

Sterker nog: de coöperatie kan een alternatief zijn voor de bv of de nv. Ook in de coöperatie kan worden gekozen voor het uitsluiten van aansprakelijkheid en dus voor een soortgelijke regeling als de bv en nv al van nature hebben. De coöperatie heeft verder een aantal voordelen en nadelen ten opzichte van andere rechtspersonen. Welke keuze wordt gemaakt ligt aan de eigen voorkeur met betrekking tot de juridische en fiscale aangelegenheden.

Heeft u vragen, problemen of conflicten rondom de coöperatie, dan is het verstandig om een jurist te raadplegen.

Auteur

mr. B.G.N. (Bart) Gubbels

N.b. Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd. De informatie kan verouderd zijn.

DISCLAIMER: De informatie op deze website is enkel bestemd voor algemene informatiedoeleinden en dient niet gezien te worden als juridisch advies voor een specifieke situatie. Hoewel de verstrekte informatie met de grootst mogelijke zorgvuldigheid door ons is samengesteld kan het zo zijn dat de informatie niet compleet, niet actueel, niet juist en/of niet accuraat is op het moment van raadpleging. Het is dan ook, o.a. vanwege de gecompliceerde en veranderlijke aard van wet- en regelgeving, niet zeker dat de informatie toepasbaar is in uw situatie. Wij raden u dan ook aan contact op te nemen met een jurist voordat u handelt of beslist. Wet & Recht, de maker en aan deze website gelieerde personen sluiten elke aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie op deze site uit en kunnen niet aansprakelijk worden gesteld hiervoor. Zie ook onze uitgebreide disclaimer.