executoriaal beslag

Executoriaal beslag

Kennis Artikelen Civiel recht

Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd en is wellicht niet meer (volledig) actueel.

Wanneer iemand zijn verplichtingen uit een overeenkomst (of uit andere bronnen) niet nakomt, ontstaat er een probleem. De wederpartij zal meestal immers graag nakoming van de verplichtingen zien en zal dat graag willen afdwingen, desnoods door het leggen van beslag. In dit artikel zal worden beschreven hoe dat precies werkt, wat het verschil is tussen executoriaal beslag en conservatoir beslag en hoe executoriaal beslag in speciale omstandigheden kan worden gelegd.

Dit artikel gaat dus over de civielrechtelijke beslaglegging, niet over ‘beslag’ als strafrechtelijke maatregel of straf (zie daarover in het artikel over straffen).

Wanprestatie: direct beslag leggen?

Het leggen van beslag is niet zomaar mogelijk. Een deurwaarder die ‘opeens’ aan de deur verschijnt om een bepaalde vordering te incasseren door beslaglegging hoeft dan ook niet zomaar binnengelaten te worden. Voor beslaglegging is, (met als uitzonderingen onder andere beslaglegging bij belastingschulden en bij het niet betalen van ‘de hypotheek‘) toestemming van de rechter nodig.

De dreiging die uitgaat van de brieven van een incassobureau moet daarom meestal met een korreltje zout worden genomen voor wat betreft de beslaglegging. Het kan er echter wel voor zorgen dat er incassokosten worden gemaakt die ook verhaald gaan worden.

Wil iemand executoriaal beslag leggen, dan kan diegene daarvoor naar de rechter stappen vanwege bijvoorbeeld wanprestatie of onrechtmatige daad. De rechter kan dan besluiten dat er bijvoorbeeld inderdaad moet worden nagekomen of dat er een bepaald geldbedrag moet worden betaald.

Maar wat als dat niet gebeurt? Wat als er wordt geweigerd, ondanks de uitspraak van de rechter? Kan er dan executoriaal beslag worden gelegd?

Executoriaal beslag

Zodra de rechter een uitspraak heeft gedaan over de zaak en heeft besloten wat er verder moet gebeuren, kan dat vonnis ten uitvoer worden gelegd wanneer het is betekend door de wederpartij. Dat wil dus zeggen dat beslag in principe mogelijk is wanneer de wederpartij kennis heeft genomen van de voor hem ongunstige uitspraak van de rechter. Er is een zogenaamde ‘executoriale titel’, die executoriaal beslag mogelijk maakt.

Executoriaal beslag is de daadwerkelijke uitvoerende beslaglegging. Er kan ook beslag plaatsvinden ter garantie dat een bepaalde verbintenis wordt nagekomen, er wordt dan gesproken over ‘conservatoir beslag‘ oftewel: bewarend beslag. In dit artikel gaat het enkel over executoriaal beslag.

Executoriaal beslag is mogelijk op verschillende soorten goederen. De wet onderscheidt beslag op niet-registergoederen (geld, auto’s, inventaris), beslag op onroerende zaken (huizen, bedrijfspanden) en beslag op zaken die wel registergoed zijn, maar niet onroerend (vliegtuigen). Aan deze laatste categorie zal in dit artikel geen aandacht worden geschonken. Executoriaal beslag op niet-registergoederen en executoriaal beslag op onroerende zaken zullen hierna behandeld worden.

Executoriaal beslag op niet-registergoederen

Executoriaal beslag op niet-registergoederen kan niet zomaar na een gunstige uitspraak van de rechter. Allereerst moet de deurwaarder een zogenaamd exploot uitbrengen dat gericht is aan de wederpartij. De gerechtsdeurwaarder zorgt er dus voor dat dit stuk bij de wederpartij terecht komt en dat dus is gegarandeerd dat de wederpartij op de hoogte is van de uitspraak en het voornemen om executoriaal beslag te leggen. In het exploot staat dat er executoriaal beslag gelegd zal worden wanneer er niet binnen twee dagen aan deze uitspraak wordt voldaan. De wederpartij heeft dus twee dagen om zelf te betalen of zelf de goederen af te geven en het beslag te voorkomen.

Wordt door de schuldenaar zelf niet aan de rechterlijke uitspraak voldaan binnen die twee dagen, dan is executoriaal beslag vanaf dat moment mogelijk. Om daadwerkelijk beslag te leggen moet de deurwaarder aan de schuldenaar een exploot betekenen en moet de deurwaarder een proces verbaal opmaken met de goederen die in beslag worden genomen. Deze stukken worden vaak gecombineerd in één schriftelijk stuk.

Wanneer het executoriaal beslag tot doel heeft het te gelde maken van de goederen (en niet de beslaglegging op bepaalde goederen om ze terug te geven (reëele executie)), wordt daarna een openbare verkoop gepland. Om die openbare verkoop bekend te maken kan er onder andere een aankondiging in een dagblad worden gezet.

Tevens heeft het executoriaal beslag een zogenaamde ‘blokkerende werking’, wat wil zeggen dat de schuldenaar zogenaamd ‘relatief beschikkingsonbevoegd’ is voor de goederen waarop beslag is gelegd. Beide termen werken misverstanden in de hand, want van het blokkeren van overdracht en/of beschikkingsonbevoegdheid is geen sprake. Het blijft mogelijk om de goederen over te dragen, echter, het beslag blijft erop rusten. De verkrijgende partij kan zich hooguit in sommige gevallen beroepen op het te goeder trouw zijn.

Executoriaal beslag op onroerende zaken

Executoriaal beslag op onroerende zaken zoals huizen of bedrijfspanden is ook mogelijk. Dit beslag zal vaak gelegd worden door de hypotheekhouder, wanneer de schuldenaar zijn hypotheek niet betaalt, maar het executoriaal beslag kan ook gelegd worden door een andere schuldeiser. De hypotheekhouder heeft dan wel voorrang op de opbrengst.

Ook hier krijgt de schuldenaar eerst van de deurwaarder een termijn van twee (en soms drie) dagen om te voldoen aan het gerechtelijk vonnis voordat beslag wordt gelegd. Het executoriaal beslag vindt pas daadwerkelijk plaats wanneer daar niet aan wordt voldaan. Het beslag wordt dan door de deurwaarder gelegd door een proces verbaal op te maken, dit in te schrijven in de openbare registers en de schuldenaar een afschrift van het proces verbaal te overhandigen.

Net als bij de beslaglegging op roerende zaken is de schuldenaar niet meer beschikkingsbevoegd nadat het executoriaal beslag gelegd is. Verkopen, verhuren, verpachten of bezwaren met een beperkt recht (zoals bijvoorbeeld een recht van hypotheek) is niet meer mogelijk.

Na het executoriaal beslag zal de onroerende zaak geveild worden om met de opbrengst de schuldeisers te voldoen, of zal deze ontruimd worden om teruggegeven te worden aan de eigenaar (vaak de verhuurder).

Beslaglegging bij anderen dan de schuldenaar: derdenbeslag

Wat nu wanneer de schuldenaar niets heeft dan oude spullen die niets waard blijken te zijn? Beslaglegging is dan redelijk zinloos, want het verkopen van die spullen levert vrijwel niets op. Het derdenbeslag biedt dan uitkomst. Uiteraard moet dit beslag ook voorafgaand worden betekend aan de schuldenaar.

Het derdenbeslag kan worden gebruikt om beslag te leggen op bijvoorbeeld de bankrekening of op het loon van de schuldenaar. De derde waaronder beslag wordt gelegd is dan in deze gevallen de bank of de werkgever. Beslaglegging via derdenbeslag is mogelijk op zowel geldvorderingen, vorderingen tot levering van register- én niet-registergoederen en op roerende zaken die een derde onder zich heeft (denk aan de fietsenmaker die de fiets van de schuldenaar moet repareren).

Er moet in het geval van beslag op periodieke uitkeringen (de wet noemt er een aantal, meestal gaat het om loon) wel rekening worden gehouden met een beslagvrije voet, zodat de beslaglegging niet ervoor zorgt dat de schuldenaar niet meer voor zichzelf kan zorgen. Op een bepaald minimaal bedrag mag er dus géén beslag worden gelegd.

Meer informatie kan worden gevonden in het artikel over derdenbeslag.

Waarop mag verder geen beslag worden gelegd?

Als er sprake is van derdenbeslag mag er (in bepaalde gevallen) geen beslag worden gelegd op de beslagvrije voet, maar ook wanneer de beslaglegging onder de schuldenaar zelf plaatsvindt mag op bepaalde zaken geen executoriaal beslag worden gelegd.

Deze zaken waarop geen beslag mag worden gelegd zijn: bed en beddengoed, kleren, voorraden van voedsel en drank voor één maand en in het geval van werklui: gereedschappen die tot hun persoonlijk bedrijf behoren.

Ook mag geen beslag worden gelegd op boeken die nodig zijn om het beroep en werktuigen en gereedschappen, nodig voor onderwijs of het beoefenen van kunsten en wetenschappen. Hiervoor geldt echter wel een bepaald maximumbedrag.

Executoriaal beslag en faillissement / WSNP / Surseance van betaling

Beslaglegging terwijl de schuldenaar failliet is verklaard, beslaglegging terwijl de schuldenaar in de schuldsanering  zit of beslag wanneer de surseance van betaling van toepassing is, is in beginsel niet mogelijk.

De uitzonderingen hierop onder de schuldeisers zijn de seperatisten (waaronder schuldeisers die een recht van hypotheek hebben, zoals de bank), die ondanks het faillissement, de schuldsanering of de surseance van betaling, alsnog executoriaal beslag kunnen leggen.

Executoriaal beslag – Conclusie

Wanneer er executoriaal beslag gelegd moet worden en er is reeds een uitspraak van de rechter, dan is de deurwaarder de aangewezen persoon om dat te doen. Heeft de rechter zich nog niet uitgesproken over de zaak, dan kan er niet zomaar beslaglegging plaatsvinden. Beslag kan enkel op basis van een uitspraak van de rechter.

Een goede jurist kan helpen om de kansen op een gunstige uitspraak van de rechter te vergroten. Met een gunstige uitspraak kan uiteindelijk executoriaal beslag worden gelegd (of kan beslag worden afgewend, mocht dat nodig zijn). Wanneer er beslag mogelijk is, kan dat zowel op roerende goederen als op onroerende goederen gelegd worden. Zelfs beslag op goederen die een ander in bezit heeft is mogelijk via derdenbeslag.

Ook bij een dreigende beslaglegging kan een jurist een schuldenaar van dienst zijn. Daarbij geldt: hoe eerder er iets gedaan wordt bij een dreigend beslag, hoe groter de kansen dat er een gunstige uitkomst is. Wacht dus niet tot op het laatste moment, want dat kan desastreuze gevolgen hebben doordat het executoriaal beslag niet meer af te wenden is.

Auteur

mr. B.G.N. (Bart) Gubbels

N.b. Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd. De informatie kan verouderd zijn.

DISCLAIMER: De informatie op deze website is enkel bestemd voor algemene informatiedoeleinden en dient niet gezien te worden als juridisch advies voor een specifieke situatie. Hoewel de verstrekte informatie met de grootst mogelijke zorgvuldigheid door ons is samengesteld kan het zo zijn dat de informatie niet compleet, niet actueel, niet juist en/of niet accuraat is op het moment van raadpleging. Het is dan ook, o.a. vanwege de gecompliceerde en veranderlijke aard van wet- en regelgeving, niet zeker dat de informatie toepasbaar is in uw situatie. Wij raden u dan ook aan contact op te nemen met een jurist voordat u handelt of beslist. Wet & Recht, de maker en aan deze website gelieerde personen sluiten elke aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie op deze site uit en kunnen niet aansprakelijk worden gesteld hiervoor. Zie ook onze uitgebreide disclaimer.