Er zijn een aantal vormen van belediging: eenvoudige belediging, smaad en laster. Van deze drie is laster het zwaarste misdrijf. Dit artikel gaat over dit delict: Wat is laster precies? Welke straf kan iemand krijgen voor laster? Hoe zit het met ‘poging tot’ en recidive?
Laster
Iemand kan gestraft worden voor laster wanneer hij smaad of smaadschrift pleegt, terwijl hij weet dat het te laste gelegde feit in strijd met de waarheid is. Dit te laste gelegde feit hoeft niet per se strafbaar te zijn, het kan ook iets anders zijn dat het slachtoffer in een slecht daglicht stelt.
Gemakkelijker gezegd: iemand kan worden gestraft voor laster wanneer hij iemands goede naam beschadigt doordat hij die persoon ergens van beschuldigt, terwijl hij weet dat dit niet waar is. Denk bijvoorbeeld aan iemand die posters ophangt waarop staat: “Piet Jansen is een verkrachter” of “Jan Pietersen is vreemd gegaan met een collega” terwijl hij weet dat dit niet waar is.
Een veroordeling wegens laster kan nooit plaatsvinden wanneer de verdachte iemand heeft beschuldigd van een feit waarvoor hij onherroepelijk is veroordeeld door de strafrechter. Van de andere kant is een onherroepelijke vrijspraak ook bewijs dat het feit niet waar is. Wanneer er een strafrechtelijke vervolging (tegen het slachtoffer van laster) reeds heeft aangevangen, wordt de zaak wegens laster uitgesteld totdat er een onherroepelijke uitspraak in de zaak van het slachtoffer is.
Laster wordt overigens over het algemeen enkel vervolgd wanneer er aangifte is gedaan.
Lasterlijke aanklacht
Niet enkel het zelf schenden van de goede naam van iemand is strafbaar. Ook het doen van een valse aangifte (of een valse klacht bij de overheid) terwijl de aangever weet dat het feit niet is gepleegd valt onder laster wanneer daardoor de naam van het slachtoffer wordt ‘aangerand’. Dit is een zogenaamde ‘lasterlijke aanklacht’.
De lasterlijke aanklacht wordt bestraft met dezelfde straf als de straf voor laster.
De hoogte van de straf voor laster
Laster is de zwaarste vorm van de misdrijven die onder belediging vallen. Dit uit zich ook in de zwaarste maximumstraf: 2 jaar gevangenisstraf of een geldboete van de vierde categorie (19.500 euro).
Daarnaast kan ontzetting van bepaalde rechten worden uitgesproken in het geval van laster (dit is niet mogelijk in geval van smaad of eenvoudige belediging). In het geval van laster houdt dat in dat het bekleden van (bepaalde) ambten en het dienen in het leger niet meer mogelijk is voor de veroordeelde.
Uiteraard is de daadwerkelijke straf afhankelijk van de omstandigheden van het geval.
Strafverzwarende omstandigheden bij laster
Sommige omstandigheden kunnen zorgen voor een hogere maximumstraf bij laster. Zo is de maximumstraf met 1/3 verhoogd wanneer de laster wordt gepleegd tegen het openbaar gezag, een ambtenaar in functie of een hoofd of lid van de regering van een bevriende staat.
In deze gevallen is een aangifte overigens ook niet nodig om vervolging voor laster mogelijk te maken.
Poging tot laster
Net als bij poging tot eenvoudige belediging en poging tot smaad, is poging tot laster moeilijk voor te stellen. In principe is dit echter hetzelfde als de poging tot smaad (aangezien laster eigenlijk smaad + wetenschap van onwaarheid is). Er is bijvoorbeeld sprake van laster wanneer iemand met een brief (aan bijvoorbeeld de pers) iemands anders naam probeert te bedoezelen terwijl hij weet dat de feiten die hij ten laste legt niet waar zijn, terwijl deze brief wordt onderschept en niet aankomt.
Voordat er sprake is van poging tot laster moet er wel een begin zijn gemaakt met de uitvoering van het misdrijf. Zolang er geen begin is gemaakt, is er geen strafbaarheid. Dit geldt ook voor wanneer er wel een begin is gemaakt, maar de dader uit zichzelf besluit om toch geen laster te plegen.
De straf voor poging tot laster is 1/3 lager dan de straf voor het wel voltooide delict. Voor meer algemene informatie, lees het artikel over poging tot.
Recidive: meerdere malen laster plegen
Als er meerdere malen laster wordt gepleegd, heeft dat vaak gevolgen voor de straf en soms ook voor de maximumstraf.
Als iemand voor de rechter staat omdat hij meerdere malen laster heeft gepleegd, zal de rechter kijken naar of dit één handeling was, of meerdere afzonderlijke handelingen. Is dit laatste het geval, dan is de maximumstraf met 1/3 verhoogd. Daarnaast zal de rechter uiteraard de straf aanpassen aan het feit dat het delict niet één maal, maar meerdere malen is gepleegd.
Wanneer iemand reeds een veroordeling heeft voor laster, kan dat ook gevolgen hebben voor de straf. Staat hij namelijk binnen vijf jaar wederom voor de rechter voor een soortgelijk delict, dan is de maximumstraf met 1/3 verhoogd. Daarnaast zal de rechter ook hier rekening houden met de omstandigheden van het geval. In dit geval houdt dat in dat de dader waarschijnlijk een hogere straf zal krijgen omdat hij al eerder is veroordeeld. Ook een eventueel voorwaardelijke straf zal worden omgezet naar een onvoorwaardelijke straf.
Schadevergoeding bij laster
Wanneer er laster is gepleegd, heeft de benadeelde vaak imagoschade geleden. In de strafzaak is het meestal onmogelijk om via een zogenaamde ‘voeging benadeelde partij’ schadevergoeding te vorderen, omdat de schade niet gemakkelijk vast te stellen is. De strafrechter verwijst de benadeelde dan door naar de civiele rechter om een schadevergoeding te verkrijgen.
Bij de civiele rechter kan op grond van onrechtmatige daad een schadevergoeding, ook wel smartengeld genoemd, worden gevorderd. Wilt u weten of een vordering tot schadevergoeding in uw geval zinvol is, dan is het raadzaam om een jurist in te schakelen om te bekijken wat de mogelijkheden zijn.
Laster – Conclusie
Laster is het zwaarste delict dat onder ‘belediging’ valt. Het is het opzettelijk beschadigen van iemands goede naam door hem opzettelijk ten onrechte te beschuldigen van een bepaald feit. Laster kan in beginsel bestraft worden met maximaal 2 jaar gevangenisstraf. Dit kan oplopen tot 2 jaar en 8 maanden wanneer er sprake is van recidive of het belasteren van bepaalde speciale personen.
Doordat de straffen op laster hoog kunnen uitpakken, is het verstandig om bij een verdenking contact juridische hulp te zoeken.