De overeenkomst van opdracht, is een overeenkomst waarbij een opdrachtnemer een opdracht aanneemt van een opdrachtgever. Er zijn echter veel verschillende soorten overeenkomsten denkbaar die aan deze beschrijving voldoen. Een van de in de wet gespecificeerde overeenkomsten is lastgeving.
In dit artikel wordt beschreven wat lastgeving precies is, wat de kenmerken van lastgeving zijn en hoe lastgeving zich verhoudt tot de overeenkomst van opdracht.
Lastgeving
De overeenkomst van lastgeving is een overeenkomst van opdracht. Dat wil dus ook zeggen, dat alle regels rondom de overeenkomst van opdracht ook op lastgeving van toepassing zijn.
Specifiek, is lastgeving een overeenkomst van opdracht waarbij de ene partij zich verplicht om voor rekening van de andere partij één of meer rechtshandelingen te verrichten (vaak het sluiten van overeenkomsten). De beide partijen worden respectievelijk ‘lasthebber’ en ‘lastgever’ genoemd. De lasthebber kan de verplichting op zich nemen om in eigen naam (maar voor rekening van de lastgever) de rechtshandelingen te verrichten, of in naam van de lastgever.
De regelgeving rondom lastgeving geldt ook met betrekking tot alle andere overeenkomsten waarbij de ene partij verplicht of bevoegd is om voor rekening van de andere partij rechtshandelingen te verrichten. Echter, daar mag de strekking van de betrokken (wets)bepalingen in verband met de aard van de overeenkomst zich niet tegen verzetten. Ook overeenkomsten tot het vervoeren van personen of zaken vallen nooit onder lastgeving.
Verschil volmacht en lastgeving
Lastgeving lijkt erg op volmacht, maar wat is nu eigenlijk precies het verschil? Juridisch gezien is lastgeving verbintenisrechtelijk, terwijl volmacht uit het goederenrecht komt. Echter, in de praktijk lijkt de problematiek rondom volmacht en lastgeving erg op elkaar.
Een van de meest kenmerkende verschillen, bestaat in het feit dat de lastgever verplicht is om bepaalde rechtshandelingen uit te voeren. De (enkel) gevolmachtigde is bevoegd om die rechtshandelingen uit te voeren, maar is dat niet verplicht.
Wanprestatie bij lastgeving
Uiteraard gelden de gewone regels rondom wanprestatie ook bij lastgeving in de relatie tussen lasthebber en lastgever. Er gelden echter ook extra regels bij lastgeving, die (uiteraard) gaan over de relatie met de derde partij die indirect bij de overeenkomst van lastgeving is betrokken.
Heeft de lasthebber in het kader van de lastgeving in eigen naam een overeenkomst gesloten met een derde die in zijn verplichtingen tekort schiet, dan kan de lasthebber de derde daarop aanspreken en schadevergoeding vorderen, óók voor de lastgever. Dat zou zonder deze wettelijke bepaling namelijk niet zo zijn, dan zou de derde enkel schade van de lasthebber hoeven te betalen.
Voor de situatie waarin de lasthebber die in eigen naam heeft gehandeld degene is die in zijn verplichtingen tekortschiet (wanprestatie, dan wel faillissement of WSNP) zijn er ook wettelijke regelingen. De lastgever wordt dan namelijk beschermd: hij kan voor overgang vatbare rechten op zichzelf laten overgaan (uiteraard enkel voor zover deze aan hem toekomen). Dit moet hij doen via een schriftelijke verklaring aan de derde. Ook als de derde zijn verplichtingen tegenover de lasthebber niet nakomt heeft de lastgever deze bevoegdheid (tenzij de lasthebber zelf de verplichtingen voldoet). De lasthebber moet op basis van de regels rondom lastgeving aan overdracht meewerken en moet de naam van de derde doorgeven als de lastgever dat wil.
Ten slotte heeft de derde extra rechten indien de lasthebber die in eigen naam heeft gehandeld zijn verplichtingen niet nakomt (in dezelfde gevallen als in de vorige alinea). Ook hij kan via een schriftelijke mededeling aan de lastgever de betreffende rechten van de lasthebber laten overgaan op zichzelf. Hij kan deze daarna tegenover de lastgever uitoefenen alsof de lastgever de lasthebber was. Ook hier is de lasthebber verplicht om de naam van de lastgever mede te delen op basis van de wet.
Tegenstrijdige belangen bij lastgeving
Het is niet ondenkbaar dat door lastgeving tegenstrijdige belangen ontstaan. Denk daarbij aan de volgende twee situaties:
- De lasthebber verricht voor rekening van de lastgever een rechtshandeling met zichzelf;
- De lasthebber is tevens lasthebber voor een derde, waarmee hij voor rekening van de lastgever een rechtshandeling verricht.
De wetgever heeft bij lastgeving een aantal regels voor dergelijke situaties opgesteld.
De hoofdregel daarbij is, dat bij de bovenstaande twee tegenstrijdige belangen enkel mag worden gehandeld indien de inhoud van de rechtshandeling zo nauwkeurig vaststaat (is afgesproken tussen lasthebber en lastgever), dat tegenstrijdige belangen zijn uitgesloten. Is er geen sprake van een van bovenstaande twee gevallen, maar is er wel een direct of indirect belang van de lasthebber, dan zal de lastgever in elk geval in kennis gesteld moeten worden van dat belang.
Een lasthebber die bij een tegenstrijdig belang toch tegen de wettelijke regels over lastgeving in gaat, kan daarmee zijn recht op loon verspelen. Tevens zou de lastgever schadevergoeding kunnen vorderen.
Einde lastgeving
De lastgeving kan eindigen op een aantal manieren:
- Net als de generieke overeenkomst van opdracht, door opzegging;
- Doordat de lastgever sterft, onder curatele wordt gesteld, failliet gaat of in de WSNP terecht komt, op het moment dat de lasthebber dit hoort;
- Op het moment dat de lasthebber een van bovenstaande zaken overkomt;
- Op een van de andere algemene manieren waarop overeenkomsten kunnen ‘eindigen’, zoals ontbinding en vernietiging.
Het einde van de lastgeving hoeft echter volgens de wet niet altijd te betekenen dat er geen verplichtingen meer zijn voor de lasthebber. Sterft de lastgever of komt hij onder curatele te staan, dan zal de lasthebber alsnog moeten doen wat de omstandigheden in het belang van de wederpartij eisen. Dat geldt ook voor zijn erven of degenen met wie hij beroep of bedrijf uitoefende als de lastgeving eindigt door de dood van de lasthebber.
Lastgeving – Conclusie
Lastgeving is een speciaal soort overeenkomst van opdracht. Het lijkt erg op de volmacht, al brengt lastgeving een verplichting met zich mee en de volmacht (in beginsel) niet. Rondom lastgeving zijn een flink aantal specifieke regels opgenomen, die voornamelijk zijn toegespitst op tegenstrijdig belang en de relatie met de derde partij (in combinatie met niet-nakoming).
In een individueel geval, kan lastgeving een lastige situatie creëren, onder meer vanwege de veelheid van regels en belangen die spelen. Het is daarom bij (dreigende) conflicten verstandig om een maatwerkadvies van een jurist te verkrijgen.
