rechtspersoon

Rechtspersoon

Kennis Artikelen Ondernemingsrecht

Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd en is wellicht niet meer (volledig) actueel.

Als ondernemer, moet u een rechtsvorm voor uw onderneming kiezen. De keuzes die daarin van belang zijn, zijn fiscaal georiënteerd, maar zijn ook juridisch van aard. Zo kunt u juridisch gezien kiezen tussen de rechtspersoon en de niet-rechtspersoon als vorm voor uw onderneming.

In dit artikel bekijken we de rechtspersoon: Wat is een rechtspersoon? Welke rechtspersonen zijn er zoal? Welke rechtspersoon is geschikt voor een onderneming, welke niet? Welke ondernemingsvormen zijn geen rechtspersoon?

Rechtspersoon

Een rechtspersoon is een uitvinding van de wetgever, het is een persoon uit het recht. Hij stamt uit de tijd van de VOC, waar burgers een manier moesten vinden waarmee ze samen schepen/reizen konden financieren, terwijl ze niet hun hele vermogen konden kwijtraken. De wetgever kwam ze tegemoet met een juridisch vehikel: de rechtspersoon.

Een rechtspersoon staat gelijk aan een natuurlijk persoon (een mens) voor wat het vermogensrecht betreft. In sommige gevallen kan de wet echter een uitzondering maken. Ook in het personen- en familierecht is de rechtspersoon in beginsel niet van belang.

Verschillen rechtspersoon / natuurlijk persoon

Dat een rechtspersoon gelijk staat aan een natuurlijk persoon heeft tot gevolg dat hij rechtspersoonlijkheid heeft: de rechtspersoon kan drager zijn van rechten en plichten. Dat houdt onder meer in dat de rechtspersoon, net als de natuurlijk persoon:

  • bezittingen en schulden kan hebben (afgescheiden vermogen van de aandeelhouders/bestuurders);
  • overeenkomsten kan aangaan;
  • aangeklaagd kan worden;
  • erfgenaam kan zijn;
  • civielrechtelijk en strafrechtelijk aansprakelijk gehouden kan worden;
  • in faillissement kan verkeren.

Voorbeelden van wat de natuurlijk persoon wél kan en de rechtspersoon niet:

  • in het huwelijk treden of scheiden (maar de rechtspersoon kan wel fuseren/splitsen);
  • een gevangenisstraf krijgen (maar wél een geldboete);
  • De WSNP (schuldsanering) gebruiken;
  • Overlijden (de rechtspersoon kan echter wel ontbonden worden).

Soorten rechtspersonen

De wet onderscheidt een aantal verschillende rechtspersonen. Ze worden in eerste instantie onderverdeeld in:

  • Publiekrechtelijke rechtspersonen;
  • Privaatrechtelijke rechtspersonen.

De publiekrechtelijke rechtspersonen zijn niet geschikt om mee te ondernemen, het zijn namelijk overheidslichamen:

  • De Staat;
  • Provincies;
  • Waterschappen;
  • Gemeenten.

De privaatrechtelijke rechtspersonen zijn gedeeltelijk geschikt om mee te ondernemen (zie verder in dit artikel):

Geen rechtspersoon zijn:

Rechtspersoon geschikt om mee te ondernemen?

Niet elke rechtspersoon is geschikt om mee te ondernemen. De bv, nv en coöperatie zijn geschikt als ondernemingsvormen. De onderlinge waarborgmaatschappij is enkel geschikt indien verzekeringen worden verkocht en de stichting en vereniging zijn niet geschikt als ondernemingsvormen (tenzij u zelf geen winst uit de onderneming zou willen halen, want ondernemen met deze twee vormen is wel mogelijk, denk aan de voetbalvereniging die de sportkantine uitbaat). De Vereniging van Eigenaren is een specifieke rechtspersoon bij de splitsing van een gebouw in appartementen en kan niet worden gebruikt als ondernemingsvorm.

Het typische voor de stichting is overigens, dat deze regelmatig wel in het organogram van ondernemingen voorkomt, als stichting administratiekantoor. De rechtspersoon wordt zo gebruikt om stemrechten van dividendrechten te scheiden. Met de invoering van het nieuwe bv-recht heeft deze constructie echter flink aan nut ingeboet.

Gang van zaken in een rechtspersoon

Oprichting rechtspersoon

Oprichting van de rechtspersoon geschiedt bij de notaris. Inschrijving bij de Kamer van Koophandel geschiedt in beginsel ook bij oprichting.

Vertegenwoordiging

Hoewel een rechtspersoon rechten en plichten kan hebben, is hij daarin wel in zekere zin beperkt. Omdat een rechtspersoon namelijk slechts een ‘bedenksel’ is, kan hij nooit voor zichzelf handelen: dat moet altijd worden gedaan door een vertegenwoordiger. Een rechtspersoon heeft dus altijd natuurlijk personen nodig om hem te vertegenwoordigen. De vertegenwoordiging in rechtspersonen wordt in beginsel gedaan door het bestuur.

Afhankelijk van de rechtspersoon kunnen er naast het bestuur nog andere organen zijn. Denk daarbij aan de aandeelhouders (bv, nv), de raad van commissarissen of raad van toezicht (voornamelijk bij de grote rechtspersoon), de leden (vereniging, coöperatie, onderlinge waarborgmaatschappij) en de ondernemingsraad (grotere ondernemingen).

Interne gang van zaken

De interne gang van zaken binnen een rechtspersoon wordt geregeld door de statuten en door de wettelijke bepalingen. Sommige bevoegdheden liggen bij het bestuur, andere bij andere organen binnen de rechtspersoon.

Bestuurders van de rechtspersoon zijn normaal gesproken niet in privé aansprakelijk voor schulden van de rechtspersoon. In bepaalde gevallen is bestuurdersaansprakelijkheid echter wel een mogelijkheid, maar dan moet de bestuurder al flinke steken hebben laten vallen.

Ontbinding van de rechtspersoon

Een rechtspersoon kan ontbonden worden. Hij houdt dan op met te bestaan, na afwikkeling van zijn verplichtingen. Dat gebeurt bijvoorbeeld na een faillissement, maar gebeurt ook in tal van andere situaties die in de wet of in de statuten beschreven kunnen zijn.

Rechtspersoon – Conclusie

De rechtspersoon is een bedenksel van de Nederlandse wetgever, maar is wel een bedenksel waar veel ondernemers veel voordeel uit kunnen halen. Of u moet kiezen voor een rechtspersoon is afhankelijk van juridische en fiscale overwegingen.

Mocht u (juridische) vragen hebben over de keuze van uw ondernemingsvorm of mocht u op de een of andere manier in een conflict zitten rondom een rechtspersoon (of tegen een rechtspersoon), dan is het ook verstandig om met een jurist contact op te nemen.

Auteur

mr. B.G.N. (Bart) Gubbels

N.b. Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd. De informatie kan verouderd zijn.

DISCLAIMER: De informatie op deze website is enkel bestemd voor algemene informatiedoeleinden en dient niet gezien te worden als juridisch advies voor een specifieke situatie. Hoewel de verstrekte informatie met de grootst mogelijke zorgvuldigheid door ons is samengesteld kan het zo zijn dat de informatie niet compleet, niet actueel, niet juist en/of niet accuraat is op het moment van raadpleging. Het is dan ook, o.a. vanwege de gecompliceerde en veranderlijke aard van wet- en regelgeving, niet zeker dat de informatie toepasbaar is in uw situatie. Wij raden u dan ook aan contact op te nemen met een jurist voordat u handelt of beslist. Wet & Recht, de maker en aan deze website gelieerde personen sluiten elke aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie op deze site uit en kunnen niet aansprakelijk worden gesteld hiervoor. Zie ook onze uitgebreide disclaimer.