Gevaarlijke situaties komen regelmatig voor en leveren meestal geen juridische problemen op totdat er door iemand schade wordt geleden. Op dat moment komt de vraag aan de orde: ‘Wie is aansprakelijk voor het ongeval dat in deze gevaarlijke situatie is ontstaan?’.
Die vraag bekijken we in dit artikel: wanneer kan iemand aansprakelijk worden gehouden voor een gevaarlijke situatie en hoe zit het wanneer daaruit een ongeluk is ontstaan? Welke voorwaarden zijn er daarvoor? Hoe kunt u schadevergoeding vorderen voor een ongeval in een gevaarlijke situatie?
Aansprakelijkheid voor gevaarlijke situaties zelf
Aansprakelijkheid voor gevaarlijke situaties op zichzelf is meestal niet aan de orde, aangezien er enkel door het ontstaan van de gevaarlijke situatie nog geen schade is geleden. Toch is niet uit te sluiten dat er in bepaalde situaties puur en alleen door het ontstaan van een gevaarlijke situatie schade wordt geleden.
Het is in dergelijke gevallen aan te bevelen om een jurist te raadplegen om te zien of er daadwerkelijk een schadevergoeding gevorderd kan worden.
Aansprakelijkheid voor ongevallen ontstaan door de gevaarlijke situatie
De schade wordt echter pas daadwerkelijk geleden op het moment er een ongeval gebeurt dat in mindere of meerdere mate te wijten is aan de gevaarlijke situatie. We gaan dan verder ook uit van die situatie waarin een ongeval heeft plaatsgevonden.
Wettelijk gezien valt dit onder het leerstuk van de onrechtmatige daad. Voor het verkrijgen van schadevergoeding moet er sprake zijn van:
- Een onrechtmatige daad;
- Die toerekenbaar is aan degene die de situatie heeft gecreëerd;
- Schade;
- Causaal verband tussen de onrechtmatige daad en de schade;
- Relativiteit, de geschonden norm moet (mede) bescherming tegen deze schade tot doel hebben.
De voornaamste vraag bij een gevaarlijke situatie is altijd: is de gedraging onrechtmatig (punt 1)? De andere punten zijn meestal relatief gemakkelijk af te vinken, al is dat uiteraard altijd afhankelijk van het geval.
Een gedraging is volgens de wet onrechtmatig als:
- er inbreuk wordt gemaakt op een recht;
- er sprake is van een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of
- er strijd is met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt.
De onrechtmatigheid van een gedraging die resulteert in een gevaarlijke situatie die schade veroorzaakt, wordt meestal niet in een van de eerste twee punten gevonden. Vaak moet gebruik worden gemaakt van de derde grond, maar wat valt daaronder?
Onrechtmatigheid van gevaarlijke situatie?
De Hoge Raad heeft hier een duidelijk standpunt over ingenomen. Het creëren van een gevaarlijke situatie is niet altijd onrechtmatig. Dat is ook logisch, anders zou elke situatie die potentieel onrechtmatig is worden voorkomen: dat maakt het dagelijks leven totaal onmogelijk.
Belangrijk om te kunnen concluderen of er sprake is van een gevaarlijke situatie die onrechtmatig is zijn de volgende criteria:
- Wat is de aard van de eventuele schade en wat is de omvang ervan?
- Kans op letselschade zal eerder onrechtmatig zijn dan enkel kans op vermogensschade.
- Kans op grote schade (zwaar letsel of een groot financieel nadeel) levert eerder onrechtmatigheid op dan een kans op kleine schade.
- Wat is de waarschijnlijkheid dat deze schade zich zal voordoen als gevolg van een bepaald gedrag?
- Hoe groter de kans op schade bij een bepaald gedrag, hoe eerder er sprake zal zijn van onrechtmatigheid.
- Wat is de aard van de gedraging die schade kan opleveren?
- Is het een gedraging die te verwachten valt of is het een gedraging die totaal onwaarschijnlijk is? In het eerste geval ligt onrechtmatigheid meer op de loer dan in het tweede.
- Wat is de bezwaarlijkheid van te nemen maatregelen tegen het ontstaan van schade?
- Hoeveel tijd, geld of moeite kost het nemen van die maatregelen? Minder kosten is eerder een reden om aan te nemen dat de maatregelen genomen moesten worden.
Al deze punten moeten in samenhang met elkaar worden bekeken om uiteindelijk tot aansprakelijkheid te kunnen concluderen. In dergelijke gevallen hangt dus veel af van de argumenten die beide partijen hebben.
Mocht u twijfelen of er in uw gevaarlijke situatie ook sprake is van een onrechtmatige gedraging (en dus van een recht op schadevergoeding), dan is het verstandig om een jurist te raadplegen.
Voorbeeld gevaarlijke situatie die een onrechtmatige daad oplevert
Een voorbeeld uit de jurisprudentie waarin sprake is van een gevaarlijke situatie, is de volgende:
Een ziekenhuispatiënt heeft net een operatie gehad en is nog gedeeltelijk onder narcose. Als gevolg van een plotselinge beweging, valt hij uit bed. Hij valt dusdanig, dat hij eenzijdig blind wordt door de val. Op basis daarvan stelt hij het ziekenhuis aansprakelijk omdat zij een gevaarlijke situatie hebben veroorzaakt.
De rechter geeft hem gelijk. Een patiënt die nog half onder narcose is doet rare dingen en de kans dat hij uit een (over het algemeen hoog op de poten staand) ziekenhuisbed valt en daarmee letsel oploopt, is zeer aanwezig. De moeite om de randen van het bed te verhogen (met een hekje) was niet genomen, terwijl dat maar weinig tijd, geld en moeite had gekost.
Uiteraard hoeft een gevaarlijke situatie zich niet in een ziekenhuis af te spelen. Er zijn talloze gevaarlijke situaties mogelijk op elke plaats denkbaar, van thuis tot op straat tot in een restaurant. Ook kan er op allerhande manieren schade worden geleden, van letselschade door een val tot schade aan goederen of financiële schade.
Aansprakelijkheid voor gevaarlijke situaties en ongevallen op het werk
De bovenstaande regels gelden voor de aansprakelijkheid van personen die niet in een contractuele relatie met elkaar staan, specifiek niet in een arbeidsrechtelijke relatie. Is er namelijk sprake van een ongeval op het werk, dan zal vaak de werkgever daarvoor aansprakelijk zijn, omdat hij een
Meer hierover kan worden gevonden in het artikel over het arbeidsongeval en (voor wat betreft de gevaarlijke situaties zelf) in het artikel over de Arbowet.
Aansprakelijkheid voor gevaarlijke situaties – Conclusie
Zoals hierboven te zien was, is het mogelijk om iemand voor het ontstaan van een ongeval door een gevaarlijke situatie aansprakelijk te stellen. Daarvoor moet echter wel aan een flink aantal voorwaarden worden voldaan én moeten alle omstandigheden van het geval samen worden bekeken.
Vaak zal het lastig te bepalen zijn wanneer er sprake is van aansprakelijkheid voor een ongeluk dat is ontstaan uit een gevaarlijke situatie. Is dat het geval, dan is het raadzaam om een goede jurist in te schakelen die voor u kan bekijken wat uw kansen zijn en hoe het zit met een vordering wegens schadevergoeding.
