De fusie: mogelijkheden voor bedrijven

De gemiddelde ondernemer heeft er waarschijnlijk nog nooit over nagedacht, een fusie van zijn bedrijf met een ander bedrijf. Toch zijn er jaarlijks vele bedrijven die door middel van een fusie samensmelten.

Zoals later in dit artikel te zien is, staat het begrip ‘fusie’ dicht bij het begrip ‘overname’. Vaak zullen de bedrijven namelijk niet samensmelten tot één nieuw bedrijf, maar zal het ene bedrijf het ander opslokken bij de fusie. Hoe bedrijven het beste kunnen fuseren ligt aan de specifieke situatie en aan de grootte van de te fuseren ondernemingen.

De mogelijkheid tot fuseren

De mogelijkheid tot fuseren is er niet een die enkel door bedrijven als Air France en KLM wordt gebruikt. Ook kleine bedrijven kunnen door middel van een fusie hun krachten bundelen. Een fusie is vaak een manier om goedkoper in te kopen, overheadkosten te verlagen of om (voor zover dat is toegestaan) een plaatselijke monopolistische positie te vergaren. Meestal is het idee dat de fusie ‘synergie’ met zich meebrengt, het idee dat 1+1=3. Die synergie is natuurlijk niet enkel te behalen bij grote bedrijven, de fusie is dus niet voorbehouden aan multinationals, ook de bakker en de slager kunnen fuseren.

Er zijn drie mogelijkheden om te fuseren: De bedrijfsfusie, de aandelenfusie en de juridische fusie. Deze zullen in deze volgorde hierna worden besproken en schematisch worden weergegeven. Een fusie is vaak mogelijk tegen aandelen (‘stock’) of tegen geld (‘cash’). Om het overzichtelijk te houden worden hier enkel de mogelijkheden tot fusie tegen geld weergegeven.

Fusie 1: de bedrijfsfusie

De bedrijfsfusie is een soort fusie waarbij zowel de activa als de passiva worden overgedragen. Daarom wordt bij bedrijven die zo fuseren ook wel gesproken van een activa-passiva-transactie.

Het komt erop neer dat bedrijf A al zijn activa (zoals machines, gebouwen, auto’s, inventaris, vorderingen) overdraagt aan bedrijf B. Daarnaast worden bij deze fusie ook de passiva (voornamelijk lang en kortlopende leningen) overgedragen. Bedrijf A blijft gewoon bestaan, maar is ‘leeg’ na de transactie. Er zit enkel een flinke zak geld in, die bedrijf B heeft betaald voor het geheel.

Bij een bedrijfsfusie is het zogenaamde ‘cherrypicking’ mogelijk. De krenten kunnen uit de pap worden gepikt door de kopende partij, aangezien alle goederen apart moeten worden overgedragen bij de fusie. Alle zaken die onaantrekkelijk zijn (zoals schulden) kunnen in bedrijf A blijven. Daardoor is de prijs die B moet betalen natuurlijk wel hoger.

Daarnaast heeft een bedrijfsfusie als nadeel dat alle goederen apart moeten worden overgedragen, vaak met bijbehorende lastige juridische voorwaarden tot levering. Daarom kost een dergelijke fusie veel tijd en dus relatief veel geld.

Fusie 2: de aandelenfusie

De aandelenfusie is een soort fusie waar de aandeelhouders van bijvoorbeeld een bv of nv hun aandelen overdragen. Er worden dus geen activa of passiva apart overgedragen. De aandeelhouders van de vennootschap krijgen geld terug voor hun aandelen. De aandelenfusie is wat in de volksmond meestal een ‘overname’ wordt genoemd.

Bij deze fusie wordt door middel van het inkopen van aandelen een meerderheid (van stemrechten) gevormd, waarmee de controle over het bedrijf in handen van een ander komt.

‘Cherrypicking’ is niet mogelijk, het is een ‘alles of niets’ transactie, aangezien de aandelen worden overgenomen en niet de aparte bedrijfsmiddelen. Daardoor is het wel een relatief goedkope en gemakkelijke manier van fuseren.

Fusie 3: de juridische fusie

De mogelijkheid tot juridische fusie is enkel voorbehouden aan rechtspersonen. Het is immers een vreemde gang van zaken wanneer een natuurlijk persoon zou fuseren met een juridisch ‘bedenksel’. Deze mogelijkheid tot fusie wordt voornamelijk gebruikt door bv’s en nv’s, maar het is natuurlijk ook denkbaar voor stichtingen en verenigingen.

Het fuseren door middel van een juridische fusie kan enkel plaatsvinden tussen twee dezelfde rechtspersonen. Zijn de rechtspersonen niet dezelfde (bijvoorbeeld een vereniging en een bv) dan zal een van beiden eerst moeten worden omgezet voordat ze kunnen fuseren. De bv en de nv worden overigens gezien als dezelfde rechtsvorm, dus daar is fuseren wel mogelijk.

Cherrypicking is niet mogelijk, aangezien de uitkomst van deze fusie zal zijn dat alle bedrijfsmiddelen (fabrieken, auto’s, etc.) bij elkaar in één nieuwe rechtspersoon worden verenigd waarvan de oorspronkelijke aandeelhouders wederom aandeelhouder worden.

Fusie en werknemers

Wanneer er een fusie (of een overname) bij bedrijven plaatsvindt, zijn daar vaak werknemers bij betrokken. Wanneer er sprake is van een ‘economische eenheid die haar identiteit behoudt’ die wordt overgedragen, is er sprake van ‘overgang van onderneming’.

Dat houdt in dat de werknemers die bij die economische eenheid horen moeten worden overgenomen. Ze behouden hetzelfde loon, dezelfde contractuele arbeidsvoorwaarden en nemen hun dienstjaren mee naar de nieuwe werkgever (gunstig in het geval van een opzegging van de arbeidsovereenkomst wegens bedrijfseconomische redenen).

Lees meer hierover in het artikel over overgang van onderneming.

De fusie – Conclusie

Fuseren is niet enkel iets dat mogelijk is voor grote bedrijven. Het is ook mogelijk wanneer de bakker of slager daar voordelen in ziet. Het is echter wél een lastige materie. Daarom kan het inschakelen van een jurist zeer verstandig zijn. Hij weet hoe fuseren in zijn werk gaat en welke fusie in welk geval het meest geschikt is. Ook weet hij wat de verdere gevolgen van een fusie zijn, bijvoorbeeld voor de arbeidscontracten van (overtollige) werknemers en kan hij u adviseren over de beste manier om daarmee om te gaan.