Een werknemer werkt (als hij fulltime werkt) zo’n 36-40 uur per week. Soms wat meer, soms wat minder. De andere uren in de week, is hij vrij: de werkgever kan hem geen arbeid laten verrichten en heeft in beginsel ook geen zeggenschap over wat hij in privé doet.
Soms verbiedt een werkgever echter wel nevenwerkzaamheden. Dit artikel gaat over dat verbod op nevenwerkzaamheden. Er wordt antwoord gegeven op onder meer de volgende vragen:
Kan de werkgever het verrichten van nevenwerkzaamheden verbieden? Wat zijn de consequenties van het overtreden van het verbod? Mogen nevenwerkzaamheden altijd worden uitgevoerd indien ze niet expliciet zijn verboden?
Nevenwerkzaamheden
Nevenwerkzaamheden zijn werkzaamheden (betaald dan wel onbetaald) die de werknemer kan doen naast zijn baan. Het kan gaan van een baan bij de concurrent, tot vrijwilligerswerk bij een goed doel.
De werkgever heeft vaak liever niet dat de werknemer nevenwerkzaamheden uitvoert. Dat kan om verschillende redenen zijn, waaronder:
- Het risico van belangenverstrengeling en daardoor eventueel het lekken van bedrijfsgeheimen/gegevens;
- Het risico dat de werknemer door veel te werken minder geconcentreerd is;
- Het risico op imagoschade;
- Problematiek rondom wettelijke bepalingen (denk aan overtredingen van de arbeidstijdenwet of het rijtijdenbesluit).
Het verbod op nevenwerkzaamheden kan op twee manieren spelen:
- Het is opgenomen in de arbeidsovereenkomst of in een stuk waarnaar de arbeidsovereenkomst verwijst;
- Er is nooit schriftelijk een verbod overeengekomen, maar nevenwerkzaamheden gaan tegen het goed werknemerschap in.
Verbod op nevenwerkzaamheden in arbeidsovereenkomst
Het verbod op nevenwerkzaamheden wordt meestal vormgegeven in schriftelijke vorm, in de arbeidsovereenkomst. Het is voor werkgevers ook aan te raden om het verbod op nevenwerkzaamheden in de arbeidsovereenkomst op te nemen en niet te gokken op het goed werknemerschap (zie hierna).
Vaak wordt op het overtreden van het verbod een boete gesteld. Die moet worden betaald indien er toch nevenwerkzaamheden worden uitgevoerd.
Het kan ook zo zijn dat het overtreden van het verbod dermate ernstig is, dat er ontslag volgt. Eventueel kan dat zelfs ontslag op staande voet zijn. Of ontslag (op staande voet) een mogelijkheid is, hangt af van de omstandigheden van een specifiek geval. Het is verstandig om daarvoor een jurist te raadplegen.
Het verbod op nevenwerkzaamheden duurt gedurende de looptijd van de arbeidsovereenkomst. Bij het aflopen van de arbeidsovereenkomst is het verbod op nevenwerkzaamheden ook niet meer geldig. Uiteraard kan het wel zo zijn dat er dan nog rekening moet worden gehouden met een concurrentiebeding.
Geen verbod op nevenwerkzaamheden overeengekomen – Goed werknemerschap
Is er geen verbod op nevenwerkzaamheden overeengekomen in de arbeidsovereenkomst, dan kan de werknemer over het algemeen gewoon nevenwerkzaamheden verrichten. Over het algemeen, dus niet altijd.
Er zijn namelijk uitzonderingen op grond van het goed werknemerschap. De werknemer moet zich namelijk altijd als een goed werknemer gedragen. Hoewel alles afhankelijk is van de omstandigheden van het geval, zijn onder meer de volgende nevenwerkzaamheden over het algemeen niet toegestaan:
- De werknemer beconcurreert de werkgever via een eigen bedrijf;
- De werknemer treedt ook bij een (directe) concurrent in dienst;
- De werknemer zorgt voor imagoschade of kan daarvoor zorgen;
- De werknemer functioneert niet goed meer door zijn nevenwerkzaamheden.
Ongeoorloofd verbod op nevenwerkzaamheden
Het verbod op nevenwerkzaamheden staat uiteraard op gespannen voet met het grondrecht van vrije arbeidskeuze (en is mogelijk ook met andere grondrechten in conflict). Daarom zal niet elk verbod op nevenwerkzaamheden de toets van de rechter doorstaan.
Ook voor de vraag of er sprake is van een ongeoorloofd verbod op nevenwerkzaamheden omdat grondrechten onaanvaardbaar worden ingeperkt, is het van belang om naar de specifieke omstandigheden van het geval te kijken. In elk geval zal daar een andere uitkomst uit kunnen komen.
Nevenwerkzaamheden – Conclusie
Nevenwerkzaamheden kunnen voor een werkgever onacceptabel zijn, reden waarom hij vaak een verbod erop zal willen doorvoeren. Voor de werknemer is het verstandig om in elk geval in gesprek te gaan met de werkgever over voorgenomen nevenwerkzaamheden.
Is er namelijk sprake van ongeoorloofde nevenwerkzaamheden, dan kan dat leiden tot arbeidsrechtelijke sancties, van contractueel afgesproken boetes, tot ontslag.
Aangezien de regels rondom nevenwerkzaamheden voor een groot gedeelte uit de jurisprudentie komen, is het verstandig om in elk geval een jurist te raadplegen bij (dreigende) conflicten. Hij kan de actuele stand van zaken bekijken én kan bekijken of nevenwerkzaamheden in uw specifieke geval acceptabel of onacceptabel zijn.
