Ontbindende voorwaarden

Een overeenkomst moet worden nagekomen, dat is de hoofdregel uit het Nederlandse contractenrecht. Echter, het is ook mogelijk om af te spreken dat onder bepaalde omstandigheden, de overeenkomst, of in elk geval een bepaalde verplichting, niet meer hoeft te worden nagekomen. In dat geval is er sprake van een of meerdere ontbindende voorwaarden.

Dit artikel gaat over die ontbindende voorwaarden. Wat zijn ontbindende voorwaarden precies? Wanneer worden zoal ontbindende voorwaarden afgesproken? Wat is er allemaal toegestaan qua ontbindende voorwaarden?

Een verbintenis met een of meerdere ontbindende voorwaarden valt, samen met de verbintenis onder opschortende voorwaarde, onder de categorie voorwaardelijke verbintenissen. Het komt erop neer, dat wanneer een bepaalde afgesproken verbintenis plaatsvindt, de verplichting (en vaak daarmee de gehele overeenkomst) vervalt. Dit vervallen van de verplichting heeft géén terugwerkende kracht, maar er ontstaat, net als bij een ‘gewone’ ontbinding van een overeenkomst, een nieuwe verplichting. Deze nieuwe verplichting gaat over de ongedaanmaking van de reeds ingetreden gevolgen.

Zolang er nog geen beroep is gedaan op een van de ontbindende voorwaarden in de overeenkomst, moeten de verplichtingen gewoon worden nagekomen. De overeenkomst wordt in dat geval precies hetzelfde behandeld als een overeenkomst zonder ontbindende voorwaarden. Dat kan anders zijn indien het karakter van de ontbindende voorwaarden zich verzet tegen het feit dat de gewone regels van toepassing zijn.

Bij het gebruik van ontbindende voorwaarden is tevens van belang, dat het optreden van de ontbindende voorwaarde of voorwaarden nog onzeker is. Is het vrijwel zeker dat een ontbindende voorwaarde zal optreden en is de gehele overeenkomst daarvan afhankelijk, dan moet de overeenkomst eerder worden gezien als een overeenkomst voor een bepaalde duur.

Het gebruik van ontbindende voorwaarden

Ontbindende voorwaarden worden veel gebruikt in onder meer commerciële contracten. Immers: worden geen ontbindende voorwaarden gebruikt, dan kan men (als er geen sprake is van speciale omstandigheden zoals gebreken bij het ontstaan van de overeenkomst of wanprestatie) vaak enkel onder de verplichtingen uit door een beroep te doen op bijvoorbeeld overmacht of onvoorziene omstandigheden. De kans dat een dergelijk beroep slaagt is minimaal, terwijl de kans dat een beroep op goed afgesproken ontbindende voorwaarden slaagt vrijwel 100% is.

Ontbindende voorwaarden komen tevens veel voor in koopovereenkomsten van onroerend goed, voornamelijk woonhuizen. Het betreft dan bijvoorbeeld ontbindende voorwaarden met betrekking tot hoe hoog de door een expert in te schatten herstelkosten mogen zijn en met betrekking tot de financiering van de koop.

Zelf ontbindende voorwaarde laten intreden

Het komt natuurlijk wel eens voor dat iemand onder een verplichting uit wil komen en daarom zelf de ontbindende voorwaarden probeert te laten intreden.

Denk aan de koper van een woonhuis die een financieringsvoorbehoud heeft gemaakt: krijgt hij de financiering niet rond, dan kan hij onder de koopovereenkomst uit. Daags na het tekenen van het ‘voorlopig koopcontract met ontbindende voorwaarden’ (dat overigens helemaal niet zo ‘voorlopig’ is), ziet hij echter een beter huis staan dat hij liever wil hebben. Daarom besluit hij om geen financiering aan te vragen en de ontbindende voorwaarde in te roepen.

In dergelijke gevallen stelt de wet, dat de ontbindende voorwaarde niet is vervuld als de redelijkheid en billijkheid dat verlangen. De overeenkomst moet dan alsnog worden nagekomen.

Dat is overigens niet alleen zo indien ontbindende voorwaarden opzettelijk niet worden nagekomen, maar ook wanneer er niet voldoende inspanning is verplicht om de ontbindende voorwaarde niet te laten intreden.

Conflict over of ontbindende voorwaarde is ingetreden

Helaas is het regelmatig aan de orde dat er conflicten rondom ontbindende voorwaarden ontstaan. Over het algemeen spitsen dergelijke conflicten zich toe op twee vragen:

Wat is er precies bedoeld met de ontbindende voorwaarden en valt deze situatie er wel onder?
Is er voldoende bewijs om te bewijzen dat de ontbindende voorwaarde kan worden ingeroepen?

Daarnaast kunnen natuurlijk ook weer vragen rondom de geldigheid van de ontbindende voorwaarden een rol spelen, zeker indien de bepalingen zijn opgenomen in algemene voorwaarden. Het is raadzaam om bij dergelijke conflicten een jurist te raadplegen.