Oplichting kan in veel vormen plaatsvinden, waarbij altijd bepaalde kenmerken naar voren komen. Daarnaast heeft oplichting vaak raakvlakken met andere misdrijven zoals verduistering. Het gaat de oplichter vaak om het verkrijgen van geld of goederen op een slinkse manier. In dit artikel wordt besproken wat oplichting juridisch precies inhoudt, wat de hoogte van de straf voor oplichting is en hoe het zit met bijvoorbeeld poging tot oplichting.
Oplichting
Oplichting is, in ‘normale taal’, het tegen de wet in behalen van een bepaald voordeel door het misleiden van iemand.
Dit voordeel kan bestaan uit het afgeven van goederen of geld, het verlenen van een dienst, het ter beschikking stellen van gegevens, het aangaan van een schuld of het teniet doen van een inschuld. Het misleiden kan gebeuren door het aannemen van een valse naam of een valse hoedanigheid, door andere ‘listige kunstgrepen’ of door een samenweefsel van verdichtsels.
Zowel de bovenstaande definitie als de juridische definitie van oplichting is erg breed, waardoor veel zaken onder dit artikel kunnen worden geschaard. Dit moet ook wel: juist bij een misdrijf als oplichting zijn er immers veel verschillende verschijningsvormen.
Oplichting tussen echtgenoten wordt in beginsel niet vervolgd door het Openbaar Ministerie.
De hoogte van de straf voor oplichting
Oplichting wordt bij een veroordeling uiteraard bestraft met een straf die past bij de omstandigheden van het geval. Daar is dus niet veel van te zeggen in dit artikel. Waar wel iets over te zeggen is, is de maximale hoogte van die straf, de maximumstraf voor oplichting.
Voor oplichting is de maximumstraf een gevangenisstraf van 4 jaar of een geldboete van de vijfde categorie (78.000 euro). Daarnaast kan iemand het recht worden ontnomen om bepaalde beroepen uit te oefenen, waaronder zijn eigen beroep. Ook kan de rechter besluiten om de uitspraak niet anoniem de publiceren, maar inclusief naam van de veroordeelde.
De maximumstraf wordt met 1/3 verhoogd wanneer er sprake is van oplichting met het oogmerk een terroristisch misdrijf voor te bereiden of gemakkelijk te maken.
Andere soorten oplichting, bedrog of benadeling
Er bestaan behalve de ‘gewone’ oplichting nog een aantal aanverwante vormen. In de wet vallen deze onder de titel ‘bedrog’ en onder de titel ‘benadeling van schuldeisers of rechthebbenden’. Om een indruk te geven van deze misdrijven zullen hierna een aantal van deze misdrijven worden genoemd, inclusief de maximumstraffen:
Onder bedrog vallen (behalve de ‘gewone’ oplichting) bijvoorbeeld het vervalsen van de naam van een kunstenaar (2 jaar), bedrog bij de verzekering (1 jaar), bedrog bij verkoop van objecten waarbij iets anders wordt geleverd (1 jaar) en bedrog bij levens- of geneesmiddelen (3 jaar).
Onder benadeling van schuldeisers of rechthebbenden valt onder andere de opzettelijke benadeling bij faillissement (1 tot 6 jaar), bepaalde handelingen tegen de statuten van een rechtspersoon in door het bestuur (geldboete van 78.000 euro) of onttrekking van een goed aan de rechthebbende zoals de hypotheekhouder (1,5 jaar).
Poging tot oplichting
Oplichting is niet enkel strafbaar wanneer het misdrijf is voltooid. Ook wanneer er een poging tot oplichting is gedaan kan de dader daarvoor strafbaar zijn.
Voor strafbaarheid voor poging tot oplichting is wel vereist dat de dader reeds een begin heeft gemaakt met de uitvoering van het misdrijf. Dat hij enkel het idee heeft om zich schuldig te gaan maken aan oplichting is niet voldoende: hij moet er ook reeds mee zijn begonnen. Daarnaast is hij niet strafbaar wanneer hij uit zichzelf (dus niet door externe omstandigheden zoals een onderzoek van de politie) stopt met de uitvoering van het misdrijf.
Meer algemene informatie kan worden gevonden in het artikel over ‘poging tot‘.
Recidive: meerdere malen iemand oplichten
Wanneer iemand zich regelmatig schuldig maakt aan oplichting, zal dat meestal invloed hebben op de straf en kan dat invloed hebben op de maximumstraf die op het misdrijf staat.
De rechter zal bij een eventuele strafoplegging rekening houden met het feit dat de oplichting meerdere malen is gepleegd. Daarnaast kan de maximumstraf met 1/3 verhoogd zijn. Dat is het geval wanneer de verschillende misdrijven niet één voortgezette handeling zijn, maar afzonderlijke handelingen.
Daarnaast zal iemand die al eerder voor oplichting voor de rechter heeft gestaan dat ook merken in zijn straf. De rechter zal bij een veroordeling in de strafmaat meenemen dat iemand van eerdere straffen kennelijk niets heeft geleerd. Daarnaast zal een eventuele voorwaardelijke straf alsnog ten uitvoer worden gelegd. Volgt de nieuwe veroordeling voor oplichting binnen vijf jaar op de oude veroordeling, dan is de maximumstraf met 1/3 verhoogd.
Oplichting – Conclusie
Oplichting is een misdrijf dat een brede omschrijving heeft in de wet. Veel zaken die ‘in de volksmond’ onder oplichting vallen, zullen dus ook juridisch gezien onder oplichting vallen. De maximale gevangenisstraf is vier jaar. Daarnaast kunnen nog andere straffen (zoals openbaarmaking van de uitspraak) worden opgelegd.
Wanneer u wordt verdacht van oplichting, is het verstandig om zo snel mogelijk contact op te nemen met een juridisch specialist. Hoe eerder dit wordt gedaan, hoe beter hij de verdediging kan voorbereiden.