Wanneer burgers handelen tegen bepaalde wettelijke regels, kan de overheid de regels handhaven. Een van de mogelijkheden die er zijn, is de last onder dwangsom, ook wel kortweg ‘dwangsom’ genoemd.
In dit artikel wordt beschreven wat een last onder dwangsom precies is, wanneer die kan worden opgelegd, aan wie die kan worden opgelegd, hoe het zit met de inhoud van een last onder dwangsom en wanneer de dwangsom verbeurd wordt en wordt ingevorderd.
Dwangsom
Een last onder dwangsom is een zogenaamde herstelsanctie. Dat houdt in dat de sanctie is gericht op het beëindigen van een bepaalde overtreding en de rechtmatige situatie te herstellen. Een dwangsom is dus géén boete en is ook als preventiemiddel een mogelijkheid wanneer er een onrechtmatige situatie dreigt.
De dwangsom houdt in dat een bepaalde overtreding niet meer mag worden begaan of moet worden beëindigd. Wordt dat niet gedaan, dan wordt per tijdseenheid (bijvoorbeeld per dag), per afzonderlijke overtreding of in één keer een bedrag verbeurd verklaard. De overtreder moet dit bedrag betalen wanneer hij niet voldoet aan de voorwaarden van de last onder dwangsom.
Een last onder dwangsom kan nooit samen met bestuursdwang worden opgelegd. Deze vormen van herstelsancties kunnen wel na elkaar worden opgelegd.
Wanneer kan een dwangsom worden opgelegd?
Een dwangsom kan enkel worden opgelegd wanneer dit in de wet is vastgelegd. Dit is het zogenaamde legaliteitsbeginsel: enkel wanneer het in de wet staat (en burgers dus kunnen weten dat dit een gevolg kan zijn van hun handelen), kan de overheid de last onder dwangsom gebruiken.
Wanneer in de wet is vastgelegd dat er bestuursdwang kan worden toegepast houdt dat ook automatisch in dat een last onder dwangsom kan worden opgelegd. Meestal is dit het geval, slechts een enkele keer spreekt de wet apart over een dwangsom die kan worden opgelegd.
Eisen beschikking last onder dwangsom
Wanneer het bestuursorgaan besluit om een last onder dwangsom te gebruiken om een bepaalde onrechtmatige situatie te herstellen of te voorkomen, zal daartoe een besluit worden genomen, meer specifiek: een beschikking. Die beschikking moet een aantal zaken verplicht vermelden.
Zo moet erin staan welk voorschrift is overtreden, dat er een last onder dwangsom wordt opgelegd, welke maatregelen de overtreder moet nemen om te voorkomen dat die dwangsom verbeurd wordt verklaard en de termijn waarin dat moet gebeuren. De last onder dwangsom die wordt opgelegd mag niet onnodig zwaar zijn.
Daarnaast kan de last onder dwangsom enkel worden opgelegd aan iemand die wettelijk (en feitelijk) in staat is om de last uit te voeren. Het opleggen van een dwangsom aan iemand die dit niet is, zou tevens zinloos zijn: het is vooraf dan reeds zeker dat de dwangsom verbeurd verklaard moet worden (en dus moet worden ingevorderd).
Voorbeeld last onder dwangsom
Een last onder dwangsom kan er dus bijvoorbeeld als volgt uit zien:
“U heeft twee grote overhangende struiken aan de rand van uw perceel geplant. Deze zorgen voor een grote overlast op de openbare weg, hetwelk niet is toegestaan. Dit is de reden waarom wij u een last onder dwangsom opleggen. U dient ervoor te zorgen dat er vanaf 1 juli 2013 geen takken meer overhangen op de openbare weg. Bent u op of na die datum nog steeds in overtreding, dan wordt een dwangsom van 500 euro per geconstateerde overtreding verbeurd verklaard.”
Niet naleven voorschriften last onder dwangsom
Wanneer de voorschriften van de last onder dwangsom niet worden nageleefd, wordt de dwangsom verbeurd verklaard. Dat houdt in dat de overtreder de dwangsom binnen zes weken moet betalen. Het bestuursorgaan geeft dan een beschikking af waaruit blijkt dat de dwangsom wordt ingevorderd. Dit moet binnen een jaar na het verbeuren van het bedrag gebeuren.
Aangezien het bestuursorgaan een beschikking moet afgeven wanneer er invordering plaatsvindt, betekent dat tevens dat het besluit kan worden voorgelegd bij de bestuursrechter wanneer de overtreder het niet eens is met de invordering van de dwangsom.
Dwangsom – Conclusie
Een last onder dwangsom is een dwangmiddel dat een bestuursorgaan heeft om burgers een onrechtmatige situatie te laten herstellen of te laten voorkomen. Wordt dit niet binnen de gestelde termijn gedaan, dan is een bepaald geldbedrag verschuldigd.
Wanneer u een last onder dwangsom opgelegd heeft gekregen of wanneer een dwangsom wordt ingevorderd en u bent het daar niet mee eens, is het verstandig om contact op te nemen met een deskundige jurist. Doe dit zo snel mogelijk: te lang wachten met contact opnemen kan ervoor zorgen dat bepaalde termijnen zijn verstreken, waardoor er niets meer te doen is tegen de dwangsom.
