‘Pacta sunt servanda’, is een gezegde onder juristen: ‘overeenkomsten moeten worden nagekomen’. Dat houdt in dat een reeds gesloten overeenkomst niet zonder meer gebroken kan worden. Doet u dat toch, dan levert dat ellende op die eventueel zelfs resulteert in het moeten betalen van schadevergoeding.
Toch wilt u soms van een getekende overeenkomst af, om welke reden dan ook. Wij geven u daarom 8 mogelijke manieren om van een (getekende) overeenkomst af te komen. Grote kans dat er een geschikte manier voor u bij zit.
1. Onderhandeling
Indien u van de overeenkomst af wilt, is het gemakkelijkst om dat in samenspraak met uw wederpartij te doen. Wellicht is uw wederpartij welwillend en begripvol. De overeenkomst dan ‘met wederzijds goedvinden annuleren’ is een goede optie.
Helaas zal de wederpartij in de meeste gevallen niet meewerken: ‘pacta sunt servanda’ zal hij zeggen. Deze manier valt te proberen, maar de succeskans is laag.
2. Ontkenning
Een getekende overeenkomst op papier is lastig te ontkennen, echter, een mondelinge overeenkomst zou ontkend kunnen worden. Is er geen bewijs dat de overeenkomst daadwerkelijk is gesloten, dan kan ook niemand u eraan houden.
Deze reden nemen we voor de volledigheid op in deze lijst. Uiteraard is het ontkennen van het sluiten van een overeenkomst, wanneer deze wel is gesloten, moreel zeer twijfelachtig én is het zeer risicovol indien de wederpartij er wel bewijs van blijkt te hebben.
3. Ontbinding van de overeenkomst
Eventueel kunt u proberen om de overeenkomst te ontbinden. Dat mag niet zomaar, daar heeft de wet voorwaarden aan gesteld. U kunt de overeenkomst ontbinden wanneer uw wederpartij toerekenbaar tekort is geschoten in de nakoming van de overeenkomst.
Dat houdt dus in dat u moet kijken of er een tekortkoming bij uw wederpartij is. Daarnaast: indien hij alsnog per direct de overeenkomst zou kunnen nakomen, moet hij tevens in verzuim zijn. Soms gaat dat automatisch, een reden om dat ook voor elkaar te krijgen, is het sturen van een ingebrekestelling.
Meer informatie hierover is te vinden in het artikel over het ontbinden van een overeenkomst.
4. Als consument – bedenktermijn
Veel overeenkomsten worden tegenwoordig op afstand (vaak via internet) gesloten, de zogenaamde koop op afstand. Dat levert een extra ontbindingsmogelijkheid op.
Uitzonderingen daargelaten, kan een consument (geen bedrijven dus!) deze overeenkomst binnen veertien dagen zonder opgaaf van redenen ontbinden. Sterker nog: indien de consument daar niet op is gewezen, wordt deze termijn verlengd naar één jaar.
5. Nietigheid
Een overeenkomst die nietig is, is niet geldig. Nietigheid kan onder meer voorkomen doordat de strekking van de overeenkomst in strijd met de goede zeden is, in strijd is met de openbare orde of doordat de overeenkomst specifiek is verboden door de wet.
Ook overeenkomsten die ‘onbepaalbaar’ zijn, zijn nietig. Dat houdt in dat de rechten en verplichtingen niet duidelijk volgen uit de overeenkomst.
6. Vernietiging – Wilsgebreken
Het zou kunnen dat een overeenkomst kan worden vernietigd (ongeldig verklaard) op basis van een wilsgebrek. De wet kent er vier: dwaling (= een verkeerde voorstelling van zaken), bedrog, misbruik van omstandigheden en bedreiging.
Is er sprake van een van deze wilsgebreken, dan is vernietiging van de overeenkomst mogelijk. Dat kan (in eerste instantie althans) zonder tussenkomst van een rechter gebeuren.
7. Wilsontbreken
Een overeenkomst komt tot stand door een aanbod van de ene partij, dat wordt aanvaard door de andere partij. Zowel aanbod als aanvaarding bestaan weer uit twee zaken: ‘wil’ en ‘wilsverklaring’. Het eerste is wat degene écht wil, het tweede is wat hij laat blijken dat hij wil.
Het kan zo zijn dat beiden niet overeenstemmen (ook vaak ‘oneigenlijke dwaling’ genoemd), waardoor de overeenkomst vernietigd kan worden. In dat geval is er sprake van wilsontbreken. Om een daadwerkelijk succesvol beroep hierop te kunnen doen, mag de wederpartij niet te goeder trouw zijn geweest (dus hij mag er niet vanuit zijn mogen gaan dat beiden wél overeenstemden).
8. Handelingsonbevoegdheid/handelingsonbekwaamheid
Het kan zo zijn dat er bij het aangaan van een overeenkomst sprake was van handelingsonbevoegdheid of handelingsonbekwaamheid. Handelingsonbevoegdheid kan het geval zijn in uiteenlopende gevallen, bijvoorbeeld wanneer een rechter een goed koopt waarover hij moet beslissen. Handelingsonbekwaamheid kan het geval zijn bij minderjarigen of onder curatele gestelden.
Handelingsonbevoegdheid of handelingsonbekwaamheid kan gevolgen hebben voor de overeenkomst, waardoor deze nietig of vernietigbaar wordt.
9. Redelijkheid en billijkheid
Als alle voorgaande punten geen soelaas bieden, kan er altijd nog een beroep worden gedaan op de ‘redelijkheid en billijkheid’. De redelijkheid en billijkheid is een soort van vangnet om ervoor te zorgen dat de wet (of een overeenkomst) geen situaties creëert die totaal onacceptabel zijn.
Een beroep op de redelijkheid en billijkheid wordt slechts sporadisch toegewezen door rechters. Meer informatie hierover is te vinden in het artikel over de redelijkheid en billijkheid.
Concluderend
Bovenstaande negen manieren kunnen erg behulpzaam zijn om van een overeenkomst af te komen. Het best is echter om deze mogelijkheden zoveel mogelijk te beperken en liever te voorkomen dan te genezen, indien dat mogelijk is. Moet er toch genezen worden, dan is het altijd verstandig om een jurist in de arm te nemen. Dat hoeft niet eens enorm duur te zijn voor een goede oplossing.
